Pulmonologia
Torbielowate choroby płuc – postępy diagnostyki i leczenia. Część druga
dr hab. n. med. Elżbieta Radzikowska
- Triada zmian charakterystyczna dla choroby Birta-Hogg-Dubégo to: zmiany skórne (fibrofolliculoma, trichodiscoma i włókniaki miękkie zlokalizowane zazwyczaj na policzkach, szyi i górnej części klatki piersiowej), torbiele w płucach, guzy nerek
- Badanie histopatologiczne konieczne jest do potwierdzenia limfoidalnego śródmiąższowego zapalenia płuc
- Omówienie zmian płucnych w przebiegu amyloidozy
Choroba Birta-Hogg-Dubégo
Do grupy rzadkich torbielowatych chorób płuc należy choroba Birta-Hogg-Dubégo (BHDS – Birt-Hogg-Dubé syndrome). Uprzednio pacjentów z tym zaburzeniem zaliczano do chorych na tzw. rodzinne odmy.
Choroba związana jest z mutacjami w obrębie genu follikuliny, które transmitowane są w sposób autosomalny dominujący. BHDS charakteryzuje się triadą objawów:
- łagodnymi rozrostami wywodzącymi się z mieszków włosowych
- obecnością różnokształtnych torbielek i torbieli w płucach
- różnego typu nowotworami łagodnymi i złośliwymi nerek1.
Chorobę tę rozpoznała po raz pierwszy w 1977 r. grupa dermatologów: Arthur R. Birt, Georgina R. Hogg i W. James Dubé. Początkowo skupiano się na obecności zmian skórnych i nowotworów nerki. Dopiero po kilku latach Chung zaobserwował dodatkowo występowanie zmian płucnych1-3.
Dotychczas nie przeprowadzono wiarygodnych badań epidemiologicznych oceniających występowanie choroby. Opisano ponad 500 rodzin, w których obserwowane są zachorowania. Z uwagi jednak na niską świadomość objawów szacuje się, że liczba chorych jest znacznie zaniżona1-3. W Polsce po raz pierwszy przypadek chorej na BHDS został zdiagnozowany i opisany przez nasz zespół w 2016 r. Od tego czasu zidentyfikowaliśmy kolejne 5 rodzin obciążonych tym zaburzeniem4. Chorują zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Najczęściej choroba, o ile nie była wykryta w rodzinie, rozpoznawana jest w czwartej, piątej dekadzie życia1-3.
Patogeneza
Przyczyną choroby są mutacje genu follikuliny (FLCN). Gen ten znajduje się na ramieniu krótkim chromosomu 17. Zidentyfikowano ponad 150 mutacji tego genu, ale najczęstsza jest mutacja w obrębie eksonu 11 występująca u około 44% rodzin1-3. Gen należy do rodziny genów supresujących nowotwory, a powstałe na nim białko – follikulina – reguluje szereg mechanizmów proliferacyjnych poprzez interakcje z kinazami mTOR oraz MAPK, plakofiliną 4 (PKP4) i kadheryną E5,6. Utrata heterozygotyczności genu FLCN u chorych na BHDS prowadzi do rozwoju raka jasnokomórkowego nerki7. Defekt follikuliny wpływa na zaburzenie mechanizmów adhezji komórkowej i właściwego funkcjonowania połączeń międzykomórkowych7. W przypadku rozwoju zmian płucnych sugeruje się dodatkowo znaczenie mechanizmu rozciągania, który jest najsilniejszy w okolicach nadprzeponowych. Prowadzi do rozwoju torbieli głównie w środkowych i dolnych partiach płuc.
