Gastroenterologia

Zespół jelita drażliwego – aktualne zasady diagnostyki i terapii

lek. Weronika Walęcik-Kot

Oddział Chorób Wewnętrznych i Gastroenterologii, Mazowiecki Szpital Bródnowski w Warszawie

Adres do korespondencji:

lek. Weronika Walęcik-Kot

Oddział Chorób Wewnętrznych i Gastroenterologii,

Mazowiecki Szpital Bródnowski

ul. Kondratowicza 8, 03-242 Warszawa

  • Omówienie rekomendacji diagnostyczno-terapeutycznych dotyczących postępowania w zespole jelita drażliwego opracowanych przez Polskie Towarzystwo Gastroenterologii w 2018 r.
  • Zwrócenie uwagi na mniej typowe objawy zespołu jelita drażliwego
  • Farmakologiczne i pozafarmakologiczne metody leczenia


Zespół jelita drażliwego (IBS – irritable bowel syndrome) to zaburzenie osi jelitowo-mózgowej charakteryzujące się złożoną etiopatogenezą i szerokim zakresem objawów obejmujących układ pokarmowy (ból brzucha i zakłócenie rytmu wypróżnień) oraz zaburzenia ze strony autonomicznego układu nerwowego (np. częstomocz i bóle mięśniowe). Spełnienie kryteriów rzymskich IV oraz niewystępowanie objawów alarmowych lub sugerujących przyczynę organiczną wymaga jedynie wykonania morfologii jako badania dodatkowego. Zlecenie oznaczeń pomocniczych zależy od podtypu choroby oraz obrazu klinicznego. Wśród preparatów stosowanych w terapii tej jednostki chorobowej główne miejsce zajmują leki spazmolityczne oraz modyfikujące środowisko jelitowe (tj. ryfaksymina mająca także działanie przeciwzapalne) czy probiotyki. W zależności od podtypu IBS (postać z dominującą biegunką, zaparciem, mieszana) korzysta się ponadto z odpowiednich leków wpływających na motorykę jelita. W leczeniu stosuje się także metody niefarmakologiczne obejmujące modyfikacje dietetyczne (m.in. dieta o małej zawartości fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli [low FODMAP – fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols), terapię psychologiczną oraz umiarkowany wysiłek fizyczny. Zwraca się uwagę na dużą częstość współwystępowania w tej grupie chorych zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO – small intestinal bacterial overgrowth).

Epidemiologia

Zespół jelita drażliwego to zaburzenie osi jelitowo-mózgowej dawniej zaliczane do grupy chorób czynnościowych jelit. Dotyczy ok. 11% populacji polskiej i stanowi istotny problem kliniczny wynikający nie tylko z dużej częstości występowania, lecz także z jego przewlekłego charakteru. Częściej chorują kobiety niż mężczyźni, pierwsze objawy występują zazwyczaj przed 35 r.ż., a istotnym czynnikiem ryzyka jest przebycie infekcji jelitowej.

W 2018 r. zostały opublikowane rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne dotyczące postępowania w zespole jelita drażliwego opracowane przez grupę roboczą powołaną przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii. Omówiono w nich etiologię, epidemiologię, obraz kliniczny, zasady diagnostyki, kryteria rozpoznawania oraz zasady leczenia IBS, na bazie których opracowano poniższy artykuł1.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Definicja

Rozpoznanie IBS opiera się na kryteriach rzymskich IV. Jeśli zatem pacjent zgłasza nawracający ból brzucha występujący średnio przez co najmniej 1 [...]

Etiologia

Etiologia IBS jest wieloczynnikowa i obejmuje:

Diagnostyka

Jeżeli pacjent spełnia kryteria rzymskie IV, a nie występują u niego objawy alarmowe ani czynniki ryzyka rozwoju choroby organicznej (tab. 1), konieczne jest [...]

Leczenie

Leczenie IBS zależy od jego postaci. Najszersze zastosowanie w tej grupie chorych mają leki spazmolityczne oraz eubiotyk ryfaksymina α, modulator środowiska jelitowego [...]

Dieta

Dietą o udowodnionej skuteczności wśród osób z IBS jest low FODMAP (tab. 4). Należy ją stosować przez 6 tygodni. Nie zaleca się stosowania [...]

Monitorowanie leczenia

Sugeruje się korzystanie ze skal oceny ciężkości objawów w monitorowaniu efektów leczenia, takich jak:

Podsumowanie

Zespół jelita drażliwego to zaburzenie osi jelitowo-mózgowej, którego leczenie wymaga od lekarza cierpliwości i zbudowania relacji z pacjentem. Należy pamiętać o wydaniu zaleceń nie [...]

Do góry