Choroby spowodowane dziedzicznym defektem tkanki łącznej mają heterogenne podłoże genetyczne oraz zróżnicowany obraz kliniczny – od izolowanych wad po zespoły chorobowe obejmujące układ sercowo-naczyniowy, szkieletowy, narząd wzroku i skórę. Postęp genetyki molekularnej dał podstawy do ich różnicowania i klasyfikacji. Diagnostyka różnicowa, chociaż istotna ze względu na leczenie i rokowanie, nadal jednak stanowi wyzwanie.

Wprowadzenie

Tkanka łączna pełni wiele funkcji: spaja różne typy tkanek, zapewnia podporę i ochronę narządów i stanowi podstawowy budulec skóry, szkieletu oraz ścian naczyń krwionośnych. Charakterystyczną cechą wielu typów tkanki łącznej jest przewaga bogatej we włókna substancji międzykomórkowej nad elementami morfotycznymi. Włókna tkanki łącznej zbudowane z białek takich jak kolagen, elastyna, fibrylina czy fibulina, które mają zapewnić wytrzymałość mechaniczną i/lub sprężystość tkanek i narządów. Prawidłowa budowa, ale również proporcje i relacje pomiędzy poszczególnymi typami włókien, są ważne dla funkcjonowania tkanki w danym miejscu, tak więc enzymy tnące i modyfikujące poszczególne komponenty oraz szlaki sygnałowe regulujące te procesy (szczególnie TGF-β) są również istotne dla prawidłowej funkcji tkanki. Defekt pojedynczego białka może dotyczyć różnych układów z inną intensywnością. Wiadomo, że poszczególne elementy składowe macierzy zewnątrzkomórkowej znajdują się w wielu różnych organach, choć w odmiennych proporcjach. Fakt, że uszkodzenie jednego komponentu białkowego zaburza działanie pozostałych sprawia, że odmienne etiologicznie nieprawidłowości tkanki łącznej wywołują podobne objawy kliniczne. Jeśli uwzględni się jeszcze zmienność ekspresji objawów, jaką może powodować ta sama mutacja u różnych pacjentów, nawet w obrębie tej samej rodziny, można sobie wyobrazić, jak dużym wyzwaniem dla klinicysty jest prawidłowe rozpoznanie i zaplanowanie leczenia. Większość genetycznie uwarunkowanych zaburzeń funkcjonowania tkanki łącznej dziedziczy się w sposób autosomalny dominujący. Oznacza to, że pojedyncza kopia danej mutacji wystarcza do ujawnienia objawów choroby. Dziedziczenie autosomalne recesywne (do wystąpienia objawów konieczne jest uszkodzenie obu kopii genu) obserwuje się rzadziej.

W większości dziedzicznych zespołów tkanki łącznej zajęty jest układ sercowo-naczyniowy, co bywa główną przyczyną chorobowości i zgonów. Najczęstsze skutki defektu tkanki łącznej w układzie sercowo-naczyniowym to: tętniaki i rozwarstwienia aorty p...