Mutyzm akinetyczny – obraz kliniczny, rozpoznawanie, leczenie
lek. Urszula Rosińska1
dr hab. n. med. Małgorzata Wiszniewska1,2
dr n. med. Przemysław Drobik3
Mutyzm akinetyczny należy do grupy zaburzeń świadomości, w których zachowane są funkcje życiowe, lecz pacjent nie może się poruszać ani mówić. W artykule opisano obraz kliniczny tej choroby, diagnostykę oraz dostępne metody leczenia.
Definicja
Mutyzm akinetyczny, zwany również wielką abulią (abulia major), to stan, w którym pacjent nie może mówić (mutyzm) ani się poruszać (akinezja). Częstą przyczyną mutyzmu akinetycznego jest uszkodzenie płatów czołowych.1 Mutyzm akinetyczny należy do grupy zaburzeń świadomości charakteryzujących się zachowaniem funkcji życiowych. Pacjenci z mutyzmem akinetycznym wydają się przytomni, a nawet świadomi, gdyż mają otwarte oczy i są w stanie wykonywać ruchy gałkami ocznymi. Mają zdolność wodzenia wzrokiem za obiektami czy osobami, czasem mogą wyszeptać monosylabiczne słowa i w odpowiedzi na powtarzający się bodziec wykonywać w niewielkim stopniu dowolny ruch. Zdarza się, że odpowiadają na proste pytania, ale nie są w stanie spontanicznie rozpocząć wypowiedzi. Mowa jest w znacznym stopniu zaburzona: bełkotliwa, zmiękczona, obecne są perseweracje.1
Rys historyczny
Termin „mutyzm akinetyczny” został po raz pierwszy użyty w 1941 r. przez Cairnsa i wsp., którzy opisali 14-letnią dziewczynkę z czaszkogardlakiem umiejscowionym w III komorze. Pomimo zachowanej świadomości pacjentka nie była w stanie wykonywać ruchów dowolnych ani mówić – stan ten autorzy określili mianem abulii.2
Patogeneza
Mutyzm akinetyczny spowodowany jest uszkodzeniem morfologicznym lub funkcjonalnym takich szlaków, jak: 1. połączenia struktur czołowych i podkorowych – zazwyczaj uszkodzenie dotyczy połączenia między przednią częścią zakrętu obręczy a powierzchnią brzuszną prążkowia i brzuszno-nosowo-boczną częścią gałki bladej oraz nosowo-grzbietową substancji czarnej, mającej z kolei połączenia z okołośrodkową częścią jądra środkowo-grzbietowego wzgórza, od którego odchodzą szlaki do przedniego zakrętu kory czołowej; 2. szlaki dopaminergiczne i glutaminergiczne – jest to raczej uszkodzenie funkcjonalne, ponieważ empirycznie wykazano korzystne działanie leków dopaminergicznych u pacjentów z mutyzmem akinetycznym bez uwidocznienia uszkodzenia strukturalnego.3 Innymi strukturami, których uszkodzenie może powodować mutyzm akinetyczny, są: płat czołowy (przedni zakręt płata czołowego), jądra wzgórza, międzymózgowie, nakrywka mostu i III komora.2
Strukturą uszkodzoną najczęściej w mutyzmie akinetycznym są płaty czołowe. Ze względu na położenie w przedniej części czaszki i bliskość do skrzydła kości klinowej są one bardzo podatne na różnorakie uszkodzenia, zwłaszcza urazowe, co potwierdzają...
