Podstawy rehabilitacji neurologicznej

dr hab. n. med. Iwona Sarzyńska-Długosz

Oddział Rehabilitacji Neurologicznej, II Klinika Neurologii, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa

Instytut Wychowania Fizycznego, Turystyki i Fizjoterapii, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Iwona Sarzyńska-Długosz, II Klinika Neurologii, Instytut Psychiatrii i Neurologii, ul. Sobieskiego 9, 02-957 Warszawa; e-mail: idlugosz@ipin.edu.pl

Celem pracy jest przybliżenie problematyki rehabilitacji neurologicznej – jej podstawowych zasad, celów oraz metod stosowanych do ich osiągnięcia. Przedstawiono także informacje na temat roli farmakoterapii i metod wspierania procesu rehabilitacji neurologicznej.

Wprowadzenie

Rozwój wiedzy neurobiologicznej, jaki nastąpił w ostatnich kilku dekadach, miał istotny wpływ na fundamentalne zmiany w rozumieniu podstaw nauki i pamięci. Lepsze zrozumienie zasad neuroplastyczności i przebiegu procesów uczenia się w ośrodkowym układzie nerwowym doprowadziło do znacznego rozszerzenia repertuaru opcji terapeutycznych stosowanych w procesie rehabilitacji neurologicznej. Jest to szczególnie istotne w kontekście dużych nacisków środowisk medycznych, ekonomicznych i coraz częściej politycznych na to, aby umożliwić wdrażanie przez system opieki medycznej optymalnych metod leczenia i rehabilitacji o skuteczności udowodnionej w badaniach naukowych.

Rehabilitacja neurologiczna ma wszechstronny charakter i powinna uwzględniać wszystkie problemy biologiczne, psychologiczne i społeczne, które są związane z chorobą neurologiczną. World Health Organization (WHO) stworzyła International Classification of Functioning Disability and Health (ICF), która pozwala określić całkowity wpływ choroby na wszystkie aspekty życia.1,2 ICF umożliwia opisanie skutków każdej choroby w ten sam uporządkowany sposób na trzech poziomach: utraty funkcji lub uszkodzenia struktur ciała (impairment), ograniczenia aktywności (activity limitation) oraz ograniczenia w zakresie uczestnictwa (participation restriction). Struktura kategorii ICF pozwala na pełny opis deficytów danej osoby wraz z uwzględnieniem wpływu środowiska, dzięki czemu możliwe są dokładne rozpoznanie funkcjonalne, opracowanie indywidualnych celów terapeutycznych i ewaluacja osiąganych wyników.

Podczas ustalania planu rehabilitacji neurologicznej powinny zostać wyznaczone cele adekwatne dla danego pacjenta. Działania terapeutyczne zawsze obejmują dążenie do odtworzenia utraconej funkcji, naukę technik kompensacyjnych i wreszcie adaptację do przetrwałych deficytów neurologicznych. Aby postępowanie rehabilitacyjne było jak najskuteczniejsze, powinno rozpocząć się tak szybko, jak to możliwe po ustabilizowaniu stanu ogólnego pacjenta, i być zorientowane na indywidualnie dobrany cel, a jego zakończenie jest możliwe po osiągnięciu określonych celów. Zawsze należy także pamiętać o fazie przewlekłej choroby, w której zadaniem opieki rehabilitacyjnej jest utrwalenie sukcesu terapeutycznego uzyskanego podczas wczesnej rehabilitacji.3

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Rehabilitacja ruchowa

W ciągu ostatnich 20 lat nastąpiła diametralna zmiana w paradygmatach rehabilitacji ruchowej. Pierwsza istotna zmiana dotyczy zastąpienia intuicyjnych strategii rehabilitacji ruchowej metodami terapeutycznymi [...]

Rehabilitacja dysfunkcji poznawczych

Zaburzenia funkcji poznawczych i językowych są nie mniej powszechne niż zaburzenia motoryczne, ale zwykle nie są tak łatwe do stwierdzenia jak niedowład. [...]

Farmakoterapia w rehabilitacji neurologicznej

Oprócz stosowania odpowiednich technik rehabilitacyjnych coraz większą wagę przywiązuje się do właściwej farmakoterapii. Zawsze konieczne jest stosowanie metod profilaktyki wtórnej adekwatnych [...]

Nieinwazyjne techniki elektrofizjologiczne

Obecnie rehabilitacja neurologiczna w coraz większym stopniu zaczyna korzystać z wyników nieinwazyjnych technik elektrofizjologicznych i obrazowania, umożliwiających śledzenie procesów reorganizacji ośrodkowego układu nerwowego. Zastosowanie [...]

Podsumowanie

Konieczne są dalsze badania potwierdzające skuteczność różnych metod terapii, ponieważ neurorehabilitacja oparta na dowodach naukowych będzie gwarantować najlepszą możliwą rehabilitację przy [...]
Do góry