Jaskra pierwotna otwartego kąta – aktualne wytyczne postępowania

dr n. med. Iwona Laudańska-Olszewska1
dr hab. n. med. Dominik Odrobina1,2

1Oddział Okulistyczny Szpitala Zakonu Bonifratrów św. Jana Bożego w Łodzi

2Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach

Adres do korespondencji: dr n. med. Iwona Laudańska-Olszewska, Szpital Zakonu Bonifratrów św. Jana Bożego w Łodzi, ul. Kosynierów Gdyńskich 61, 93-357 Łódź, e-mail: olszewsk@gazeta.pl

  • Znajomość czynników ryzyka pozwala na wcześniejsze zidentyfikowanie i ewentualne szybsze rozpoczęcie terapii u narażonych pacjentów
  • W artykule oprócz omówienia czynników ryzyka skupiono się na różnych metodach leczenia jaskry pierwotnej otwartego kąta

Według aktualnej nomenklatury jaskra pierwotna otwartego kąta jest przewlekłą, progresywną neuropatią przebiegającą z charakterystycznymi zmianami morfologicznymi tarczy nerwu wzrokowego i warstwy włókien nerwowych siatkówki przy braku innych chorób i wrodzonych anomalii ocznych. Zmiany te wiążą się z utratą komórek zwojowych siatkówki i charakterystycznymi ubytkami w polu widzenia1-3. Obecnie przyjmuje się, że ciśnienie wewnątrzgałkowe (IOP – intraocular pressure) jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka rozwoju neuropatii nerwu wzrokowego, ale nie jest ono uwzględnione w definicji choroby. Podkreśla się również, że do rozwoju neuropatii jaskrowej może dojść przy każdej wartości IOP1,3. W wielu badaniach wykazano jednak, że wraz ze wzrostem wartości ciśnienia wewnątrzgałkowego wzrasta zapadalność na jaskrę4. Etiologia choroby pozostaje niejasna. Prawdopodobnie rolę w jej rozwoju odgrywają zarówno czynniki genetyczne, jak i choroby towarzyszące. Choć wiedza na temat przyczyn i czynników ryzyka rozwoju jaskry wciąż się poszerza, to jedynym parametrem podlegającym modyfikacji w leczeniu neuropatii jaskrowej pozostaje wartość ciśnienia wewnątrzgałkowego4. Znajomość czynników ryzyka pozwala jednak na wcześniejsze zidentyfikowanie i ewentualne szybsze rozpoczęcie terapii u narażonych pacjentów.

Do czynników ryzyka rozwoju neuropatii jaskrowej należą:

  • podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, będące wciąż jedynym modyfikowalnym czynnikiem ryzyka4; według dostępnych badań wraz ze wzrostem wartości ciśnienia wewnątrzgałkowego o każdy 1 mmHg ryzyko rozwoju jaskry zwiększa się o 11-12% u pacjentów odmiany kaukaskiej5 i nawet o 18% u osób pochodzenia latynoskiego6
  • starszy wiek pacjenta – w badaniu Collaborative Initial Glaucoma Treatment Study (CIGTS) wykazano, że ryzyko rozwoju neuropatii jaskrowej wzrastało o 10% na każde dziesięć lat życia7
  • rodzinny dodatni wywiad jaskrowy – według danych z badania Rotterdam ryzyko rozwoju neuropatii jaskrowej było 9,2 razy większe u krewnych pierwszego stopnia osoby chorej8.
  • odmiana – szczególnie narażone na rozwój neuropatii jaskrowej są osoby odmiany czarnej3
  • niższe ciśnienie perfuzji – podejrzewa się, że niskie wartości prowadzą do zaburzeń przepływu krwi w tarczy nerwu wzrokowego i prowadzą do progresji uszkodzenia jaskrowego2
  • cukrzyca typu 2 – sama choroba i dłuższy czas jej trwania zwiększają ryzyko zachorowania na jaskrę9
  • krótkowzroczność – istnieje hipoteza, że osoby z dłuższą osiową długością gałki ocznej mają słabsze wsparcie blaszki sitowej w nerwie wzrokowym, co promuje rozwój charakterystycznych dla jaskry zmian w tarczy nerwu wzrokowego10
  • wartości ciśnienia tętniczego, migrena, objaw Raynauda – mogą prowadzić do zaburzenia autoregulacji przepływu krwi w tarczy nerwu wzrokowego i ułatwiać rozwój neuropatii jaskrowej1,2
  • krwotoczki na tarczy nerwu wzrokowego – podczas rutynowego badania okulistycznego ich obecność powinna skłonić lekarza do wnikliwego poszukiwania oznak choroby1-3
  • mniejsza centralna grubość rogówki3.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Leczenie jaskry pierwotnej otwartego kąta

Według AAO celem leczenia jaskry pierwotnej otwartego kąta powinny być:

Podsumowanie

Jaskra stanowi ogromny problem społeczny. Ocenia się, że na świecie 40 milionów osób choruje na jaskrę otwartego kąta23. Oba rodzaje jaskry [...]

Do góry