Błędne przekonanie

Mała świadomość neurologicznych następstw hipokalcemii: bólu głowy, pobudzenia i napadów drgawkowych.

Skutek

Wykonanie wielu badań z pominięciem kontroli stężenia wapnia we krwi u chorego po całkowitym wycięciu tarczycy.

Komentarz

U wszystkich pacjentów po operacji całkowitego wycięcia tarczycy należy, w razie wystąpienia niespecyficznych objawów neurologicznych, oznaczyć stężenie wapnia we krwi, aby wykluczyć hipokalcemię.

Powszechnie znane są objawy: Chvostka, Trousseau i „ręki położnika” oraz takie następstwa hipokalcemii, jak:

• tężyczka,
• drętwienie dłoni, stóp i twarzy.

Większość lekarzy pamięta, że długotrwałe utrzymywanie się hiperfosfatemii z towarzyszącą hipokalcemią prowadzi do powstania zwapnień ekotopowych, w tym w obrębie jąder podstawnych mózgu, co może przejawiać się objawami uszkodzenia układu pozapiramidowego.

Niewielu natomiast pamięta, że w warunkach hipokalcemii w zakresie 1,85-2,05 mmol/l (7,4-8,2 mg/dl) obniża się próg drgawkowy. Napady drgawek mogą wystąpić wkrótce, ale częściej występują dopiero wiele lat po operacji całkowitego wycięcia tarczycy.

Niedoczynność przytarczyc może spowodować nasilenie objawów padaczki u chorych leczonych dotychczas fenytoiną, która zwiększa konwersję aktywnej formy witaminy D (stosowanej, aby zwiększyć wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego) do postaci nieaktywnej. Niedoczynność przytarczyc stanowi więc wskazanie, aby rozważyć zastąpienie fenytoiny innym lekiem przeciwdrgawkowym.

Przewlekłe utrzymywanie się hipokalcemii prowadzi do podwyższenia ciśnienia wewnątrzczaszkowego, obrzęku tarczy nerwu wzrokowego i związanych z nimi zaburzeń widzenia oraz bólu głowy. Obrzęk tarczy nerwu wzrokowego ustępuje, gdy stężenie wapnia we krwi wzrośnie powyżej 2,0 mmol/l (8 mg/dl).

Ból głowy u chorych z hipokalcemią i hiperfosfatemią może występować – jak u przedstawionego pacjenta – również u chorych bez objawów podwyższonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego.

W piśmiennictwie medycznym można napotkać opisy chorych otrzymujących wielolekowe leczenie z powodu silnego bólu głowy, który ustąpił po korekcji stężenia wapnia i fosforanów we krwi.

Podsumowanie

1 Ogłoszenie rekomendacji dotyczących postępowania diagnostycznego i leczniczego w przypadkach raków tarczycy pozwala na ujednolicenie diagnostyki i terapii w skali kraju, jak też upowszechnia wspólny język, którym mogą porozumiewać się lekarze np. w zakresie rozpoznań cytopatologicznych. Rekomendacje stanowią olbrzymią pomoc w podejmowaniu decyzji terapeutycznych, nie rozwiązują jednak wszystkich problemów i nie uwzględniają nowatorskich metod diagnostyki oraz terapii.

2 Raki tarczycy są nowotworami występującymi rzadko; jednocześnie częstość występowania wola guzkowego jest bardzo duża. Z tego powodu niezbędna jest współpraca między dobrze wyszkolonymi lekarzami zajmującymi się leczeniem chorób tarczycy (endokrynologami, chirurgami, medykami nuklearnymi) oraz patomorfologami a wielodyscyplinarnymi, centralnymi ośrodkami onkologicznymi. Ośrodki te, korzystając z nowoczesnej bazy diagnostycznej i terapeutycznej, będą w stanie zapewnić optymalne leczenie chorych na raka tarczycy.

3 Wczesne rozpoznanie i diagnostyka nowotworów tarczycy, prowadzone przez lekarzy endokrynologów, zapewnią właściwą selekcję pacjentów wymagających leczenia w ośrodkach specjalistycznych.