Okiem praktyka
Przegląd najpopularniejszych radiofarmaceutyków wykorzystywanych w PET
Mgr Paweł Zdanowski
Prof. dr hab. med. Leszek Królicki
PET (pozytonowa tomografia emisyjna) jest metodą obrazowania polegającą na wykorzystaniu pierwiastków promieniotwórczych emitujących pozytony. Podstawową i zarazem wyjątkową cechą badań PET jest możliwość śledzenia procesów chorobowych na poziomie molekularnym. Rozwój tej metody jest związany zarówno z osiągnięciami w dziedzinie nowych rozwiązań w konstrukcji aparatury pomiarowej (gamma-kamery), jak i z zakresem wprowadzania nowych radiofarmaceutyków, pozwalających na obrazowanie określonych procesów biochemicznych. Krokami milowymi w rozwoju konstrukcji gamma-kamer było wprowadzenie aparatów hybrydowych PET-CT, a ostatnio również PET-MRI, zastosowanie nowych typów kryształów scyntylacyjnych, wykorzystanie nowych algorytmów rekonstrukcyjnych oraz technologii time of flight. Obecnie wprowadzane są aparaty PET-CT z ciągłym przesuwem łóżka. Dzięki kolejnym ulepszeniom rozdzielczość uzyskiwanych obrazów wynosi 6-10 mm.
Podobny rozwój jest obserwowany w zakresie radiofarmacji. Najczęściej stosowanym radiofarmaceutykiem jest nadal 18F-deoksyglukoza (18FDG), pozwalająca na ocenę metabolizmu glukozy. Z jej zastosowaniem wykonywane jest blisko 90 proc. wszystkich badań PET. Jednak coraz częściej zakłady medycyny nuklearnej oferują badania z zastosowaniem innych radiofarmaceutyków. Celem artykułu jest przedstawienie kilku najczęściej stosowanych, innych niż 18FDG. Wybrano radiofarmaceutyki dostępne w Polsce.
CHOLINA
Cholina jest transportowana przez błonę komórkową, a następnie ulega fosforylacji w reakcji katalizowanej przez kinazę cholinową (CK) do fosforylocholiny. Fosforylocholina ulega przemianie do cytydyno-dwu-fosforanocholiny (CDP-choliny), a następnie zostaje włączona do fosfatydylocholiny, będącej częścią składową błon komórkowych.[1] Cholina może być znakowana węglem 11C lub fluorem 18F. Cholina znakowana węglem jest znacznie rzadziej stosowana ze względu na krótki czas półtrwania 11C (20 min) i konieczność przygotowywania radiofarmaceutyku bezpośrednio przed badaniem.[2] Zaletą badania jest jednak brak aktywności w obrębie układu moczowego, dzięki czemu interpretacja obrazu scyntygraficznego jest łatwiejsza. Przyjmuje się, że znakowana cholina jest wskaźnikiem procesów proliferacyjnych (szybko dzielące się komórki nowotworowe wykazują zwiększone zapotrzebowanie na cholinę). Podstawowymi wskazaniami do badania z zastosowaniem znakowanej choliny jest rak gruczołu krokowego.[3] Radiofarmaceutyk gromadzi się zarówno w guzie pierwotnym, jak i ogniskach przerzutowych w obrębie układu kostnego i węzłach chłonnych. Czynnikami ograniczającymi skuteczność badania są:
