Praktyka kliniczna
Postępowanie w szpiczaku plazmocytowym z towarzyszącą niewydolnością nerek
Lek. Kamila Skwierawska1
Dr n. med. Anna Waszczuk-Gajda2
Dr hab. med. Grzegorz Basak2
W artykule dokonano przeglądu dostępnego piśmiennictwa na temat kryteriów rozpoznania, klasyfikacji niewydolności nerek oraz skuteczności i bezpieczeństwa leczenia. Podstawą terapii niewydolności nerek w szpiczaku plazmocytowym jest jak najszybsze rozpoznanie choroby, włączenie leczenia z użyciem protokołów opartych o bortezomib z wysokimi dawkami glikokortykosteroidów. Obecnie preferowane jest podskórne podawanie bortezomibu, które jest równie skuteczne co dożylne, przy mniejszej liczbie działań niepożądanych. Leczenie bortezomibem i talidomidem nie wymaga zmiany dawkowania w przypadku niewydolności nerek, natomiast dawki lenalidomidu, ze względu na metabolizm, powinny być dostosowane do eGFR. Wysokodawkowana chemioterapia z następowym przeszczepieniem autologicznych komórek macierzystych uzyskanych z krwi obwodowej jest możliwa u chorych na szpiczaka z niewydolnością nerek, jednakże dawkowanie melfalanu powinno być zredukowane do 100-140 mg/m2. Pomalidomid i karfilzomib nie wymagają zmiany dawkowania u pacjentów z niewydolnością nerek. Iksazomib może być stosowany w skojarzeniu z lenalidomidem i deksametazonem u chorych z klirensem kreatyniny ≥ 30 ml/min/1,73 m2. Zastosowanie skutecznego leczenia może spowodować powrót do prawidłowej funkcji nerek, co istotnie poprawia rokowanie u tych chorych.
Jak podaje Krajowy Rejestr Nowotworów, w 2012 roku szpiczak plazmocytowy stanowił trzecią pod względem częstości chorobę nowotworową wywodzącą się z układu limfoidalnego u osób dorosłych.
Według danych światowych rozpoznanie to dotyczy 1 proc. ogólnej liczby zachorowań na nowotwory. Z tą jednostką chorobową często wiąże się powikłanie w postaci niewydolności nerek (NN), które występuje u 20-50 proc. przypadków szpiczaka plazmocytowego, a według niektórych autorów odsetek ten sięga 70 proc., w zależności od definicji niewydolności nerek. Ciężkie zaburzenia czynności nerek zwiększają ryzyko śmiertelności w szpiczaku plazmocytowym, natomiast włączenie w ostatnich latach do terapii nowych leków, tj. talidomidu, bortezomibu, lenalidomidu, istotnie poprawiło ogólne przeżycie w tej grupie chorych.
Rozpoznanie
Szpiczaka plazmocytowego objawowego, będącego wskazaniem do rozpoczęcia leczenia, rozpoznaje się w oparciu o zmodyfikowane kryteria uszkodzenia narządowego (SLiM CRAB – wyjaśnienie skrótu w tabeli 1) zaproponowanych przez Międzynarodową Grupę Ekspertów (International Myeloma Working Group – IMWG) w 2014 roku.
Wzory – przydatność diagnostyczna
W praktyce częściej stosuje się szacunkowy GFR (estimated GFR – eGFR) wyliczany ze wzoru, najczęściej MDRD, jednak wytyczne KDIGO 2012 dotyczące rozpoznawania przewlekłej choroby nerek (PChN) zalecają korzystanie ze wzoru CKD-EPI.[1]
