• choroby współistniejące
• sprawność czynnościowa
• funkcjonowanie poznawcze i emocjonalne
• liczba leków
• jakość życia
• przewidywany czas przeżycia
• osobiste przekonania pacjenta
• wsparcie, jakiego może oczekiwać od swojego otoczenia.
Celem oceny jest jak najlepsze określenie wieku fizjologicznego, który nierzadko różni się znacznie od wieku chronologicznego. Coraz większą wagę przywiązuje się również do rozpoznawania zespołu kruchości (frailty), który istotnie pogarsza rokowanie2.
Przeprowadzona w USA analiza rozmów onkologów ze starszymi pacjentami w zaawansowanej fazie choroby nowotworowej wykazała, że w 50% przypadków zgłaszane przez pacjentów dolegliwości związane z wiekiem, np. zaburzenia pamięci, nie spowodowały kontynuacji rozmowy na ten temat przez onkologa3. Autorzy nazywają to zjawisko przeoczonymi szansami (missed opportunities) i wskazują na konieczność poprawy komunikacji między lekarzami a pacjentami. Niewątpliwie interesujące byłoby przeprowadzenie podobnych badań w Polsce.
Ocena kliniczna pacjenta onkologicznego
Całościowa ocena geriatryczna (COG) jest wielowymiarowym podejściem do pacjentów w starszym wieku. Umożliwia rozpoznanie zarówno deficytów, jak i zachowanych funkcji, a także stanowi podstawę planowania opieki4. Może być również pomocna w podejmowaniu decyzji o sposobie leczenia z uwzględnieniem potencjalnej współpracy pacjenta.
COG składa się z zestawu skal i testów i jest podstawą działania lekarzy geriatrów. Jest to jednak procedura dość czasochłonna, jej wykonywanie w całości przez lekarzy innych specjalności jest trudne, a najczęściej niemożliwe. W terminologii anglojęzycznej funkcjonują trzy pojęcia określające COG: geriatric assessment (GA), comprehensive geriatric assessment (CGA) i multidimensional geriatric assessment (MGA).
Od wielu lat trwa dyskusja o wyborze skróconych metod oceny geriatrycznej na potrzeby onkologii. W opublikowanym niedawno badaniu autorzy z ośrodka onkologicznego we Francji wykazali, że wyniki COG wpływały na zmianę decyzji terapeutycznych jedynie u około jednej piątej pacjentów geriatrycznych, ale wszechstronna ocena pozwalała na lepsze zrozumienie potrzeb pacjentów i optymalne planowanie leczenia5. Współpraca między geriatrami i onkologami jest więc wartościowym wysiłkiem w celu optymalizacji terapii, szczególnie w zakresie leczenia towarzyszącego terapii przeciwnowotworowej6.
Badanie porównujące osoby starsze chorujące na nowotwory układu krwiotwórczego z populacją ogólną w Niemczech wykazało, że pacjenci onkologiczni częściej zgłaszają objawy depresyjne i zaburzenia snu, osłabienie i brak apetytu oraz przyjmują więcej leków7. Dokładna ocena tych objawów umożliwia podjęcie działań mających na celu poprawę jakości życia chorych na nowotwory.
Kliniczna ocena zespołu kruchości
Zespół kruchości, zwany również zespołem słabości lub zespołem wyczerpania rezerw, jest definiowany jako postępujące zmniejszenie rezerw czynnościowych i zwiększenie wrażliwości na niekorzystne czynniki, co powoduje pogorszenie ogólnego stanu zdrowia i sprawności oraz zwiększa ryzyko zależności od innych osób i zgonu. Lista czynników ryzyka zespołu kruchości jest długa i choroby nowotworowe zajmują na niej ważne miejsce. Opracowano wiele skal oceniających objawy zespołu kruchości, na podstawie których można podzielić pacjentów na trzy kategorie:
• bez cech zespołu kruchości (robust)
• zagrożonych rozwojem tego zespołu (prefrail)
• kruchych (frail).