Markery laboratoryjne przewlekłej niewydolności wątroby
Niestety, nie istnieje pojedynczy test laboratoryjny będący jednoznacznym markerem niewydolności wątroby. Nierzadko jednak stwierdzenie odchyleń w wynikach badań laboratoryjnych skłania do rozszerzenia diagnostyki w poszukiwaniu przyczyn stwierdzanych zaburzeń, prowadząc ostatecznie do ustalenia rozpoznawania niewydolności/marskości wątroby.
Poniżej przedstawiono odchylenia w wynikach badań laboratoryjnych u chorych z niewydolnością wątroby.1-8
Morfologia krwi obwodowej
1. Niedokrwistość:
• niedokrwistość mikrocytarna – częsta u chorych z niewydolnością wątroby i żylakami przełyku (skryte podkrwawianie)
• niedokrwistość hemolityczna – łącznie z innymi wykładnikami uszkodzenia wątroby może nasuwać podejrzenie choroby Wilsona
• niedokrwistość makrocytarna – zwłaszcza w marskości alkoholowej
2. Małopłytkowość – może być pierwszym markerem przewlekłej niewydolności wątroby – wyraz hipersplenizmu.
Testy syntetycznej czynności wątroby1-8
1. Zmniejszone osoczowe stężenie czynników krzepnięcia wytwarzanych przez wątrobę, a w rezultacie wydłużenie czasu protrombinowego, zwiększenie wartości międzynarodowego współczynnika znormalizowanego (international normalized ratio, INR) – są to jedne z najczulszych parametrów wydolności wątroby, także niedobór czynnika V, VII i antytrombiny oraz fibrynogenu
2. Zmniejszenie stężenia albumin w osoczu
3. Zwiększenie stężenia amoniaku wynikające z upośledzonej czynności detoksykacyjnej, w przypadku przewlekłej niewydolności wątroby nie koreluje z ciężkością choroby, u dzieci z zaburzeniami cyklu mocznikowego zwiększenie stężenia amoniaku występuje bez cech przewlekłej niewydolności wątroby, ale zagraża encefalopatią wątrobową.
Testy świadczące o zaburzonej czynności wydzielniczej wątroby1-6
1. Zwiększenie stężenia bilirubiny (zwłaszcza bezpośredniej) wynikające z uszkodzenia hepatocytu lub świadczące o utrudnieniu odpływu żółci
O cholestazie mówimy wtedy, gdy:
• stężenie bilirubiny całkowitej w osoczu wynosi <5 mg/dl, a bezpośredniej przekracza 1 mg/dl lub
• stężenie bilirubiny całkowitej w osoczu wynosi >5 mg/dl, a bezpośredniej stanowi więcej niż 20% stężenia bilirubiny w osoczu
2. Zwiększenie aktywności gammaglutamylotranspeptydazy (GGTP) – może być jednym z markerów cholestazy; izolowane zwiększenie aktywności GGTP jest typowe dla alkoholowego uszkodzenia wątroby
3. Zwiększenie aktywności fosfatazy zasadowej (alkaline phosphatase, ALP) obserwowane w cholestazie (ze względu na obecność w surowicy izoform ALP pochodzących z innych narządów interpretacja jest często trudna, u dzieci – mało przydatna, a u kobiet w ciąży – niemożliwa).