Jeżeli żywienie drogą doustną jest niemożliwe lub niewystarczające, kolejnym krokiem powinno być zastosowanie żywienia do przewodu pokarmowego przez sondę dożołądkową lub dojelitową, założenie gastrostomii odżywczej lub jejunostomii.9,12 Decyzja o wyborze drogi podaży żywienia zależy od czynności i możliwości przewodu pokarmowego, przewidywanego okresu żywienia do przewodu pokarmowego, a także od decyzji chorego i rodziny.9,12 Jeżeli tylko to możliwe, zaleca się sondę dożołądkową. Droga przez zgłębnik dojelitowy powinna być zarezerwowana wyłącznie dla przypadków, w których niemożliwa jest podaż bezpośrednio do żołądka, takich jak gastropareza, refluks żołądkowo-przełykowy czy aspiracja dotchawicza.9,12,14
W niektórych przypadkach klinicznych, np. chorych na nowotwory czy na oddziałach intensywnej opieki medycznej, samo żywienie dojelitowe może się okazać niewystarczającym źródłem odżywczym i niezbędne jest dołączenie żywienia pozajelitowego, nawet w przypadku prawidłowej czynności jelit.10,12 Powinno się jednak unikać całkowitego żywienia pozajelitowego tam, gdzie to możliwe.
Czas żywienia pozajelitowego jest proporcjonalny do czasu trwania i stopnia niedożywienia. Należy pamiętać, że w postępowaniu realimentacyjnym wydatek energetyczny zwiększa się o 50%, a w zakresie odbudowy tkanek nawet 10-krotnie.9 W przewlekłym niedożywieniu leczenie żywieniowe jest procesem długotrwałym, często wielomiesięcznym. Zalecane jest zaangażowanie specjalnego zespołu żywieniowego: lekarzy różnych specjalizacji, dietetyka, logopedy, pielęgniarki oraz psychologa. Dla poprawy wyników leczenia dzieci rekomendowane jest wdrożenie postępowania żywieniowego w szpitalu i kontynuowanie w warunkach domowych.8-10,12
Piśmiennictwo
1. Kopczyńska-Sikorska J. Normy w pediatrii. PZWL, Warszawa 1996.
2. Szilagyi-Pągowska I. Auksologia. Med Prakt Pediatria. 2002;2:127-134.
3. Gibson RS. Principles of Nutritional Assessment. Oxford University Press, New York 2005.
4. Marcdante KJ, Kliegman RM, Jenson HB, Behrman Nelson RE. Pediatria. Wyd. I polskie. A. Milanowski (red). Elsevier 2012.
5. Block RW, Krebs NF, American Academy of Pediatrics Committee on Child Abuse and Neglect, American Academy of Pediatrics Committee on Nutrition. Failure to thrive as a manifestation of child neglect. Pediatrics. 2005;116:1234-1237.
6. Stolarczyk A. Przysławski J. Ocena sposobu żywienia – zarys problematyki. Standardy Medyczne. 2007;4:493-498.
7. Charzewska J. Instrukcja przeprowadzania wywiadu o spożyciu z 24 godzin. Zakład Epidemiologii Żywienia Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie. Warszawa 1997.
8. Cole SZ, Lanham JS. Failure to thrive: an update. Am Fam Physician. 2011;83:829-834.
9. Frank D, et al. Failure To Thrive. In: Child Abuse Medical Diagnosis and Management. Eds. Reece R, Christian C. 3rd ed. American Academy of Pediatrics, Chicago 2009:465-512
10. Gahagan S. Failure to thrive: a consequence of undernutrition. Pediatr Rev. 2006;27:e1-11.
11. Cooke RJ. Catch-up growth: implications for the preterm and term infant. EJCN. 2010;64:8-10.
12. Kierkuś J. Leczenie żywieniowe u dzieci. W: Zdrowie publiczne, cz. 2: Niedożywienie a zdrowie publiczne. P. Januszewicz, A Mazur, J Socha (red). Wydawnictwo UR, Rzeszów 2011.
13. Practical Approach to Paediatric Enteral Nutrition: A Comment by the ESPGHAN Committee on Nutrition. JPGN. 2010;51:110-122.
14. Baker RD, Rosenthal P, Sherman PM. A critical perspective on trophic feeding. JPGN. 2011;38:237-238.