Znajomość sposobów transmisji czynników infekcyjnych jest niezbędna do zrozumienia zasad dotyczących profilaktyki i kontroli zakażeń. W zaktualizowanych zaleceniach podkreśla się kluczowe rekomendacje oraz wskazuje środki ostrożności, które wdrożone do codziennej praktyki lekarskiej zapobiegają rozprzestrzenianiu się czynników infekcyjnych.

Wprowadzenie

Do podstawowych sposobów transmisji czynników infekcyjnych, którym można zapobiegać, stosując zasady profilaktyki i kontroli zakażeń, należą:

• droga powietrzna (wydzieliny z dróg oddechowych w postaci drobnocząsteczkowych aerozoli przenoszą np. wirusy odry, ospy wietrznej, grypy oraz bakterie Mycobacterium tuberculosis)
• droga kropelkowa (tak przenoszą się wirus grypy i adenowirusy, a wśród bakterii – Bordetella pertussis)
• bezpośredni kontakt z zakażoną krwią, innymi płynami ustrojowymi oraz wydzielinami
• pośredni kontakt przez zanieczyszczone materiały (stetoskopy, blaty w gabinetach lekarskich, klamki do drzwi) i ręce personelu medycznego.

Przez kontakt przenoszone są też patogeny przewodu pokarmowego (Clostridium difficile, norowirusy) oraz dróg oddechowych (wirus grypy, wirus syncytialny [RSV – respiratory syncytial virus]).

Centers for Disease Control and Prevention (CDC) opracowują środki ostrożności dla każdego z wymienionych sposobów transmisji zakażeń. Należy pamiętać, że dotychczas nie ustalono jednoznacznych dróg szerzenia się dla wszystkich patogenów. Przy podejrzeniu i po rozpoznaniu infekcji powodowanej drobnoustrojem wskazane jest stosowanie różnych środków ostrożności. Przykładem może być koronawirus MERS-CoV (Middle East respiratory syndrome coronavirus), którego wykrycie u pacjenta wymaga izolacji kontaktowej i powietrznej.

Zalecenia dotyczące prewencji transmisji czynników infekcyjnych

Personel medyczny powinien zachować jednakowe, standardowe środki ostrożności w kontaktach z chorymi, niezależnie od rozpoznania czy statusu serologicznego danego pacjenta ani rodzaju placówki, w której udziela świadczeń zdrowotnych. Każdy pacjent powinien być traktowany jako potencjalnie zakaźny. Przy podejrzeniu lub potwierdzeniu konkretnego czynnika infekcyjnego oprócz standardowych środków ostrożności należy zastosować środki oparte na sposobie transmisji charakterystycznym dla danego patogenu. Niekiedy mogą one wymagać dodatkowego wyposażenia (maseczek chirurgicznych, masek z filtrem, fartuchów, rękawiczek, osłon całej twarzy, okularów ochronnych) i wyznaczania specjalnych stref dla pacjentów w obrębie zakładu opieki zdrowotnej.