Noworodek w ambulatorium

Noworodek z zaburzeniami czynności tarczycy

prof. dr hab. n. med. Iwona Beń-Skowronek

Klinika Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej z Pracownią Endokrynologiczno-Metaboliczną, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Iwona Beń-Skowronek

Klinika Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej z Pracownią Endokrynologiczno-Metaboliczną, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

ul. prof. Antoniego Gębali 6, 20-093 Lublin; e-mail: skowroneki@interia.pl

  • Prezentacja procesu rozwoju tarczycy w życiu płodowym, u dzieci urodzonych przedwcześnie oraz donoszonych noworodków
  • Przesiewowe badanie funkcji tarczycy u noworodków
  • Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne u dzieci z zaburzeniami czynności tarczycy


Hormony tarczycy odgrywają bardzo ważną rolę we wzroście i dojrzewaniu komórek oraz tkanek nie tylko w okresie płodowym i noworodkowym, lecz także w całym okresie rozwojowym. Zaburzenia czynności gruczołu tarczowego w najwcześniejszych okresach życia wpływają na nieprawidłowe dojrzewanie ośrodkowego układu nerwowego, szkieletu i innych narządów, a także tkanek. Brak lub nadmiar hormonów tarczycy w okresie płodowym i noworodkowym powodują trwałe zmiany u dziecka, które utrzymują się nawet po wyrównaniu czynności tarczycy w następnych tygodniach i miesiącach życia.

Rozwój tarczycy

Okres prenatalny

Rozwój tarczycy w życiu płodowym rozpoczyna się od uaktywnienia programu genetycznego grupy komórek endodermalnych w linii pośrodkowej ciała zarodka w tylnej części jamy ustnej stanowiącej część jelita głowowego1-3. Około 30-40 dnia życia płodowego zawiązek tarczycy wędruje od otworu między zawiązkami języka wzdłuż przewodu językowo-tarczowego. W tym czasie z grzebieni nerwowych, pochodzących z piątej kieszonki skrzelowej, migrują komórki C produkujące kalcytoninę. Około 10 tygodnia życia płodowego z komórek zawiązka tarczycy zaczynają się tworzyć pęcherzyki tarczycowe1-3. Na wzrost tarczycy początkowo nie wpływa hormon tyreotropowy (TSH – thyroid stimulating hormone), kluczową rolę w tym procesie odgrywają tkankowe czynniki wzrostowe1. W 10-12 tygodniu w tarczycy pojawiają się pęcherzyki, można zaobserwować gromadzenie się jodu i oznaczać tyreoglobulinę (Tg) oraz hormony tarczycy. Część hormonów tarczycy w surowicy płodu pochodzi od matki. Stężenie hormonów tarczycy i Tg zwiększa się proporcjonalnie do wieku ciążowego1.

Efekt Wolffa-Chaikoffa można zaobserwować dopiero między 36 a 40 tygodniem ciąży. Dlatego wcześniaki są wrażliwsze na hamujące czynność tarczycy działanie dużych dawek jodu (stosowanych jako kontrastowe środki jodowe lub jako środki odkażające) niż noworodki donoszone.

TSH jest wydzielany przez przysadkę około 12 tygodnia życia płodowego (3-4 mj.m./l) i jego stężenie zwiększa się w ciągu II i III trymestru ciąży do 6-8 mj.m./l4,5. Ujemne sprzężenie zwrotne między wydzielaniem hormonów tarczycy a wydzielaniem tyreoliberyny (TRH – thyrotropin-releasing hormone) i TSH występuje dopiero mniej więcej w połowie ciąży. Część TRH jest transportowana od matki, a wzrost stężenia TSH jest odnotowywany u dzieci około 25 tygodnia ciąży6-9.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Wrodzona niedoczynność tarczycy

<<<|Tabela 1>>> <<<|Tabela 2>>>

Wole u noworodka

Wolem u noworodka nazywamy takie powiększenie gruczołu tarczowego, gdy objętość płata tarczycy jest większa niż końcowy paliczek kciuka badanego dziecka. Powiększenie [...]

Nadczynność tarczycy u noworodka

Nadczynność tarczycy u noworodków w 99% przypadków ma charakter przejściowy. Wynika ona z pobudzania komórek tarczycy przez TRAb matki, które przeszły [...]

Wnioski

Do góry