Dermatologia
Częste reakcje fotonadwrażliwości u dzieci
lek. Julita Anna Krahel
prof. dr hab. n. med. Iwona Flisiak
- Na co zwrócić uwagę podczas zbierania wywiadu lekarskiego i badania przedmiotowego dziecka z podejrzeniem fotonadwrażliwości?
- Omówienie czterech głównych kategorii reakcji skórnych na ekspozycję na promieniowanie UV u dzieci
- Obraz kliniczny chorób przebiegających z nadwrażliwością na światło słoneczne w populacji pediatrycznej
Promieniowanie ultrafioletowe (UV) i światło widzialne należą do spektrum promieniowania elektromagnetycznego, którego klasyfikacja oparta jest na długości fali. Z punktu widzenia klinicznego długość fali danego promieniowania warunkuje głębokość jego penetracji w głąb skóry, a co za tym idzie – potencjał wywoływania objawów chorobowych. Promieniowanie UVA (o długości fali 320-400 nm) z łatwością przenika do warstwy siateczkowatej skóry właściwej, a promieniowanie UVB (o długości fali 290-320 nm) dociera jedynie do naskórka i warstwy brodawkowatej skóry właściwej1.
Fotonadwrażliwość jest definiowana jako nadmierna, patologiczna reakcja organizmu na powszechną lub zmniejszoną ekspozycję na promieniowanie UV2. Reakcje te mogą powodować powstanie choroby skóry de novo lub zaostrzać istniejącą wcześniej dermatozę. W populacji pediatrycznej reakcje fotonadwrażliwości stanowią zróżnicowaną pod względem obrazu klinicznego i etiologii grupę chorób. Wiele z nich ma podłoże genetyczne lub metaboliczne, z kolei inne mogą wskazywać na chorobę reumatologiczną czy alergiczną.
Fotonadwrażliwość u dziecka należy podejrzewać zawsze w przypadku wystąpienia poparzenia słonecznego, obrzęku czy intensywnego świądu po minimalnej ekspozycji na promieniowanie słoneczne lub w sytuacji pojawienia się osutki bądź tendencji do bliznowacenia skóry w okolicach narażonych na działanie promieniowania słonecznego (takich jak: twarz, szyja, powierzchnia grzbietowa rąk)1,3.
Wyróżnia się cztery główne kategorie reakcji fotonadwrażliwości (tab. 1):
- fotodermatozy wywołane zjawiskami immunologicznymi (wcześniej nazywane fotodermatozami idiopatycznymi)
- fotodermatozy wywołane lekami lub środkami chemicznymi
- fotodermatozy dziedziczne
- dermatozy ulegające zaostrzeniu przez promieniowanie UV.
Uważa się, że częstość występowania fotodermatoz u dzieci jest znacznie mniejsza niż u dorosłych. Mimo to szacuje się, że około 25% wszystkich schorzeń związanych z promieniowaniem UV rozpoczyna się do 15 roku życia4. Najczęściej rozpoznawaną fotodermatozą wieku dziecięcego są wielopostaciowe osutki świetlne (PMLE – polymorphic light eruption) – stanowią 39-82% wszystkich fotodermatoz w tej grupie wiekowej4,5.
