Rozwojowa dysplazja stawu biodrowego – problem z pogranicza pediatrii i ortopedii dziecięcej
dr n. med. Marek Okoński
- Czym jest dysplazja stawu biodrowego? Jakie czynniki prowadzą do wystąpienia tej wady?
- Obraz kliniczny niedorozwoju stawu biodrowego – nie tylko objawy Barlowa i Ortolaniego
- Rola neonatologów i pediatrów, a także badań sonograficznych stawu biodrowego w diagnostyce jego niedorozwoju
Niemowlę z objawami asymetrii ciała, utykające dziecko w wieku szkolnym, student niechętny do podejmowania aktywności ruchowej, senior z antalgicznym chodem – wspólną przyczyną tych anomalii może być dysplazja, czyli niedorozwój stawu biodrowego. Niedorozwój stawu biodrowego, a zwłaszcza dachu panewki, powoduje niezborność stawu, niedopasowanie powierzchni stawowych. Może to prowadzić do przemieszczania się głowy kości udowej i podwichnięcia, a następnie zwichnięcia stawu. Wyróżniamy 3 główne stopnie zaawansowania tej wady (ryc. 1), takie jak:
- dysplazja – cechuje się płytką panewką, ale głowa kości udowej w całości jest w panewce
- podwichnięcie stawu – przy płytkiej panewce głowa kości udowej wysuwa się spod dachu panewki, ale nadal głowa utrzymuje częściowy kontakt z dachem i jego krawędzią
- zwichnięcie stawu – panewka jest płytka, głowa kości udowej znajduje się całkowicie poza panewką i z czasem modeluje wtórną panewkę.
Charakter tej patologii jest rozwojowy. Dziecko zwykle nie rodzi się ze zwichnięciem stawu, ale z niedorozwojem i predyspozycjami do pogarszania się zwartości stawu. W trakcie rozwoju płodowego (staw biodrowy) panewka i głowa kości udowej powstają z jednolitej tkanki mezenchymalnej. W okresie kawitacji pojawia się szczelina stawu i panewka oddziela się od głowy kości udowej, pojawiają się pierwsze ruchy, które zapowiadają późniejszą funkcję stawu. Jak długo muszą oddziaływać i jak mocne być czynniki decentrujące ten – początkowo zwarty – biologiczno-mechaniczny układ?1.
Predyspozycje do wystąpienia dysplazji stawu biodrowego
Jednym z czynników ryzyka rozwoju dysplazji jest płeć żeńska. Tłumaczy się to teorią hormonalną. Zwiększone stężenia estrogenów i relaksyny w końcowej fazie ciąży mają za zadanie rozluźnić tkankę łączną kanału rodnego matki, a jednocześnie wpływają na rozluźnienie tkanki łącznej dziecka, a więc także torebki stawowej i więzadeł stabilizujących staw. U kobiet wiotkość jest bardziej nasilona z powodu większej liczby receptorów reagujących na te hormony. Obraz ten nakłada się na anatomicznie mniejszą panewkę u dziewcząt w porównaniu z chłopcami. Statystycznie wada ta występuje 5-6 razy częściej u dziewcząt niż chłopców2,3.
