Przegląd badań

Poziom bezpieczeństwa przywiązania a ryzyko otyłości u dzieci i młodzieży

Lek. Anna Sierakowska

Klinika Psychiatrii Wieku Rozwojowego, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji: Lek. Anna Sierakowska, Klinika Psychiatrii Wieku Rozwojowego, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Żwirki i Wigury 63A, 02-091 Warszawa, e-mail: asierakowska@mp.pl

Otyłość będąca coraz poważniejszym problemem cywilizacyjnym oraz jej konsekwencje zdrowotne i społeczne stanowią przedmiot dociekań klinicystów i badaczy. Nadal niedocenianą, możliwą przyczyną rozwoju otyłości są relacje rodzicielskie z dziećmi już w najwcześniejszych okresach ich życia. Niniejsza praca ma na celu przegląd najnowszych badań dotyczących zależności między przywiązaniem a rozwojem otyłości oraz efektywnością jej leczenia u dzieci i młodzieży.

Otyłość jest chorobą przewlekłą określaną mianem choroby cywilizacyjnej. Spowodowana jest nadmierną podażą energii zawartej w pożywieniu w stosunku do energii wydatkowanej przez organizm, skutkiem czego jej nadmiar jest magazynowany w postaci tkanki tłuszczowej. Otyłość u dzieci i młodzieży definiuje się jako wartość BMI dla płci i wieku w rozkładach centylowych mieszczącą się na poziomie i powyżej 95. centyla, za nadwagę przyjmuje się wartość BMI mieszczącą się między 85. a 95. centylem (rozkłady dla norm WHO 2007).[1]

Klasyfikacje ICD-10[2] ani DSM-5[3] nie uwzględniają otyłości spowodowanej czynnikami psychicznymi. Pod kodem F50.4 w klasyfikacji ICD-10 figuruje przejadanie się związane z innymi czynnikami psychologicznymi, klasyfikacja DSM-5 jako pierwsza wprowadziła natomiast do grupy zaburzeń odżywiania napadowe objadanie się – BED (binge-eating disorder), które może, lecz nie musi prowadzić do otyłości.

Odsetek osób z nadwagą i otyłych na świecie, a także w Polsce wzrasta. Podwoił się on od 1980 roku i w 2014 roku problem dotyczył 52 proc. ogólnoświatowej populacji osób dorosłych, spośród których nadwagę miało 39 proc., a 13 proc. było otyłych.[4] Pod koniec 2014 roku zbyt dużą masę ciała miało 62 proc. mężczyzn i 46 proc. kobiet mieszkających w Polsce.[5]

Kwestia nadmiernej masy ciała dotyczy także dzieci i młodzieży. W europejskim regionie WHO nadwaga jest najpowszechniejszym problemem zdrowotnym wieku dziecięcego.[6] W Polsce w 2014 roku wśród nastolatków w wieku 11-15 lat nadwaga i otyłość występowały u 19,2 proc. chłopców oraz 10,4 proc. dziewcząt,[7] w 2015 roku dotyczyły 22,3 proc. uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych.[8]

Do najpoważniejszych konsekwencji otyłości należą:

  • hiperlipidemia,
  • choroby sercowo-naczyniowe, takie jak nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, powikłania zakrzepowe, choroba niedokrwienna mięśnia sercowego,
  • upośledzenie tolerancji glukozy i w efekcie rozwój cukrzycy typu 2.

Ponadto otyłość może być przyczyną bezdechu sennego, jednym z czynników rozwoju astmy oskrzelowej oraz problemów gastroenterologicznych, takich jak refluks żołądkowo-przełykowy, kamica pęcherzyka żółciowego oraz stłuszczenie wątroby. Niezaprzeczal...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Pozabezpieczny wzorzec wczesnodziecięcego przywiązania jako czynnik ryzyka rozwoju otyłości

Dwa badania kohortowe dotyczą zależności pomiędzy poziomem bezpieczeństwa przywiązania oraz jakością relacji matczyno-dziecięcych w okresie wczesnodziecięcym a ryzykiem rozwoju otyłości w [...]

Częstość występowania pozabezpiecznego modelu przywiązania wśród rodziców dzieci otyłych

Na matczyne przywiązanie jako istotny czynnik ryzyka rozwoju otyłości u dzieci zwrócili uwagę także inni badacze. Wychodząc z założenia, że model [...]

Znaczenie jakości przywiązania w leczeniu otyłości u dzieci

W związku z tym, że otyłość negatywnie wpływa na dobrostan całego organizmu i skutkuje rozwojem licznych chorób omówionych powyżej, niezmiernie ważne [...]

Podsumowanie

Wyniki omówionych badań wskazują jednoznacznie na istnienie zależności pomiędzy otyłością u dzieci a występowaniem pozabezpiecznego modelu przywiązania w relacjach dziecięco-rodzicielskich, zwłaszcza [...]
Do góry