Aktualne standardy

Czy potrzebujemy nowych leków do leczenia schizofrenii?

Prof. nadzw. dr hab. med. Jolanta Kucharska-Mazur

Prof. dr hab. med. Jerzy Samochowiec

Katedra i Klinika Psychiatrii, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

Adres do korespondencji: Prof. nadzw. dr hab. med. Jolanta Kucharska-Mazur, Katedra i Klinika Psychiatrii, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, ul. Broniewskiego 26, 71-460 Szczecin, tel. 91 454 06 53

Artykuł omawia zagadnienia dotyczące farmakologicznego leczenia schizofrenii, z uwzględnieniem ważnych i często poruszanych problemów (zapobieganie samobójstwom, działania niepożądane neuroleptyków, ich wpływ na funkcje poznawcze, objawy negatywne schizofrenii), a także zagadnień, które rzadko stają się tematem publikacji, jak chociażby wpływ neuroleptyków na wgląd chorobowy, odżywianie się, powstawanie obrzęków czy też stosowanie antykoncepcji hormonalnej.

Od czasu wprowadzenia w 1952 roku pierwszego leku przeciwpsychotycznego – chloropromazyny (CHL) w psychofarmakologii nastąpił bardzo znaczący postęp. Zsyntetyzowano wiele nowych molekuł, o różnym profilu działania i różnych działaniach niepożądanych. Ze względu na ograniczoną efektywność tzw. neuroleptyków klasycznych w zakresie usuwania objawów negatywnych, afektywnych i poznawczych schizofrenii, powstała nowa grupa neuroleptyków, tzw. neuroleptyki atypowe, do których zaliczamy: klozapinę (KLO), olanzapinę (OLA), rysperydon (RIS), zyprazydon (ZIP), kwetiapinę (KWE), amisulpryd (AMI), arypiprazol (ARI), paliperydon (PAL), azenapinę (ASE), zotepinę (ZOT), sertyndol (SER), lurazydon (LUR), iloperydon (ILO), brekspiprazol (BRE), karyprazynę (KAR). Obecnie są one zalecane jako leki z wyboru w leczeniu schizofrenii. Od neuroleptyków oczekujemy przede wszystkim dużej skuteczności i bezpieczeństwa terapii, pozwalających na poprawę jakości życia chorych i na deinstytucjonalizację psychiatrii. Jeśli pacjent wymaga opieki szpitalnej, leki powinny pozwolić skrócić czas hospitalizacji.

W Stanach Zjednoczonych na populacji 1493 osób przeprowadzono bardzo istotne badanie, którego celem było porównanie efektywności różnych leków stosowanych w leczeniu schizofrenii – CATIE (Clinical Antipsychotic Trials of Intervention Effectiveness). W badaniu porównano atypowe neuroleptyki (olanzapinę, kwetiapinę, rysperydon, zyprazydon) oraz klasyczny neuroleptyk (perfenazynę). Badanie nie wykazało większej efektywności neuroleptyków II generacji nad klasycznymi, zwróciło jednak uwagę na znaczenie działań niepożądanych w decyzji pacjentów o przerwaniu leczenia antypsychotycznego. Również metaanaliza efektywności klasycznych neuroleptyków[1] nie pozwoliła na wykazanie przewagi któregoś z badanych leków. W publikacjach naukowych, także w „Psychiatrii po Dyplomie”, wielokrotnie omawiano dawkowanie,[2] ich skuteczność i tolerancję.[3] Wyniki tych prac są powszechnie znane, dlatego w niniejszym opracowaniu skupiono się na szczególnych sytuacjach klinicznych i przedstawiono najbardziej współczesne poglądy na temat neuroleptyków atypowych.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Działania niepożądane

Leki przeciwpsychotyczne znacznie się od siebie różnią profilem działania i co za tym idzie – profilem potencjalnych działań niepożądanych. Generalnie mają [...]

Wpływ neuroleptyków na funkcje poznawcze

Schizofrenia jest chorobą wiążącą się z istotnymi deficytami poznawczymi, których głębokość stanowi jeden z predyktorów funkcjonowania osoby chorej. Informacje dotyczące wpływu [...]

Leczenie objawów negatywnych

Do objawów negatywnych zaliczamy:

Zapobieganie samobójstwom

Jedynym lekiem, oficjalnie zaaprobowanym przez FDA we wskazaniu „redukowanie ryzyka samobójstwa w schizofrenii”, jest klozapina. Niewiele jest danych o takim działaniu [...]

Neuroleptyki u kobiet w ciąży

Informacja o ciąży u kobiety ze schizofrenią często staje się przyczyną gwałtownego odstawienia leczenia farmakologicznego, co istotnie zwiększa ryzyko nawrotu choroby. [...]

Wgląd chorobowy

U 59 proc. osób ze schizofrenią obserwujemy niewielki wgląd chorobowy, pogarszający rokowanie. Osoby z taką cechą są bardziej predysponowane do braku [...]

Odżywianie się

U osób ze schizofrenią obserwujemy zwiększone ryzyko cukrzycy typu 2, zespołu metabolicznego, otyłości i dyslipidemii, co może wpływać na skrócenie czasu [...]

Obrzęki

Istnieją doniesienia na temat pojawiania się obrzęków obwodowych jako działania niepożądanego stosowania leków przeciwpsychotycznych II generacji. Najczęściej zdarzają się po rysperydonie [...]

Stosowanie antykoncepcji hormonalnej

Jak dotąd przeprowadzono ledwie kilka badań oceniających stosowanie takiej antykoncepcji u kobiet, na nielicznych grupach pacjentek. Połączenie doustnej antykoncepcji ze stosowaniem [...]

Zatrzymanie moczu

Zatrzymanie moczu rozumiemy jako niemożność całkowitego opróżnienia pęcherza moczowego, choć w szczególnie drastycznych przypadkach może oznaczać niemożność oddania moczu. Nie zawsze [...]

Podsumowanie

W okresie, kiedy syntezowano pierwsze neuroleptyki, zachwyt budził fakt, że są skuteczne w leczeniu omamów i urojeń. Obecnie od neuroleptyków oczekujemy [...]
Do góry