Pacjentka opowiada, że nie warto kończyć szkoły, chce być modelką instagramową. Do tego potrzebny jej jest trener personalny, za którego matka już nie chce zapłacić.
W zachowaniu uwodzicielska, kapryśna, ekshibicjonistyczna. W wywiadzie impulsywność, lekkomyślne zachowania, w tym ryzykowne zachowania seksualne, niestałość, powierzchowność, skłonność do napinania się, manipulacji. Zgłasza, że boi się pustki, nudy, monotonii, musi się coś dziać, ma potrzebę przeżywania dramatów, tendencję do wybuchów złości połączonej z agresją. Agresję zwraca na zewnątrz. Nie wie, jakie ma preferencje (włączając seksualne), dużo eksperymentuje. Ma skłonności do angażowania się w niestabilne i intensywne relacje, zazwyczaj kończące się kryzysem emocjonalnym i napadami szału. Z obawy przed porzuceniem na ogół związki kończy sama lub gdy się zaangażuje, jest „gotowa na wszystko, żeby utrzymać relację”.
Eksperymentuje z substancjami psychoaktywnymi. W wywiadzie drobne kradzieże (głównie okrada rodziców) oraz sprzedaż narkotyków „przez matkę, bo jest skąpa”.
Diagnoza wstępna: osobowość typu borderline z cechami osobowości histrionicznej, narcystycznej i antyspołecznej.
Pani Bogna
Pacjentka, lat 38, mężatka od 5 lat, drugi związek małżeński, dwoje dzieci: 19-letni syn z pierwszego małżeństwa oraz 4-letnia córka z drugiego małżeństwa. Kobieta przyszła na wizytę z mężem, gdyż, jak zgłosiła: „on jej nie rozumie i trzeba mu wytłumaczyć, że zdradza go i kupuje, bo to choroba”. Opowiada, że leczyła się psychiatrycznie w wieku 22 lat z powodu depresji po rozwodzie z pierwszym mężem.
W trakcie rozmowy cały czas narzeka, jest niespokojna, rozdrażniona, przerywa wypowiedzi. Uważa, że problemy spowodowane są przez koleżankę, która „trafiła na lepszego męża i ogólnie ma lepiej”, co uzmysłowiło pani Bognie, że własne życie jej nie zadowala.
Rodzice pacjentki mieli własną działalność, handlowali ubraniami. Matka o wszystkim decydowała, była bardzo surowa, ale niekonsekwentna. Ojciec nadużywał alkoholu, po jego spożyciu podglądał pacjentkę w łazience, próbował ją obmacywać; gdy protestowała, robił się agresywny. Matka według pacjentki udawała, że nic nie widzi. Twierdzi, że to przez rodziców wyszła za mąż. Za niepowodzenia życiowe obwinia również pierwszego męża: „przez niego nie skończyłam studiów”.
Pacjentka mówi, że była już u kilku lekarzy, ale się do nich zraziła i nimi rozczarowała, bo nie widziała efektów terapii. Decyzje podejmuje impulsywnie, bez rozważania konsekwencji. W trakcie rozmowy zauważalna tendencja do kłótliwości i konfliktów z innymi, szczególnie gdy impulsywne zachowania są krytykowane przez męża. Pacjentka w domu agresywna czynnie wobec męża i dzieci, nie jest w stanie kontrolować swoich wybuchów. Zgłasza, że bardzo długo stara się być spokojna, ale „oni ją nieustannie prowokują”.
Z powodu pustki i nudy zaczęła uprawiać hazard, gra w tajemnicy na automatach oraz angażuje się w przypadkowe znajomości, spotyka się z mężczyznami poznanymi w lokalach z automatami. Kilkakrotnie groziła, że się zabije. Dwa razy podjęła próbę samobójczą – ostatnio, jak mąż chciał od niej odejść, gdy dowiedział się o licznych zdradach. W nocy ma napady objadania się, w ten sposób radzi sobie z napięciem, złością i niepokojem. Codziennie wieczorem wypija też drinka na sen.
Pacjentka w trakcie wizyt usiłowała przekonywać, a następnie sprowokować do specjalnego traktowania, przedłużać spotkania, wymuszać dodatkowe, nagabywała o numer prywatnego telefonu lekarza oraz jego adres. Prezentowała dużą roszczeniowość, oczekiwanie szybkiego wyleczenia oraz przerzucanie odpowiedzialności za swoje zdrowie na lekarza.
Diagnoza wstępna: osobowość typu borderline z cechami osobowości biernoagresywnej.
Podsumowanie
U osób z osobowością typu borderline występuje zaburzenie integracji ego, co odzwierciedla się w występowaniu rozproszonych i wewnętrznie sprzecznych koncepcji siebie. Mają one zazwyczaj nierealistyczny obraz siebie, cechują je prymitywne mechanizmy obronne, głównie projekcja, przeniesienie i magiczne myślenie. Postrzegają wszystko w kategoriach dobra lub zła, cechuje je brak poczucia ciągłości i spójności dotyczący osób i rzeczy pojawiających się w ich życiu. Pacjenci z zaburzeniami osobowości typu borderline mają wysokie wskaźniki współistniejących zaburzeń nastroju, lęku, zażywania substancji i zaburzeń odżywiania.
Badania podłużne przeprowadzone w grupie osób z osobowością typu borderline w ciągu 10 lat prospektywnej obserwacji sugerują, że pacjenci ci doświadczyli zmniejszania się częstości występowania zaburzeń osi I z biegiem czasu, ale odsetek tych zaburzeń nadal pozostał wysoki w porównaniu z osobami z innymi zaburzeniami osobowości9.
ABSTRACT
Borderline – the personality of our time
People with borderline personality have black-and-white personalities. They often show extreme reactions to normal situations, they can be capricious, unstable and impulsive. They are almost always accompanied by a sense of emptiness, tension, anxiety. They are afraid of being rejected and will often provoke it because of that fear. They suffer. They deal with their emotions through impulsive, aggressive and auto-aggressive behavior. In a group of people with this diagnosis, 75% have tried to commit suicide at least once, 50% have had at least one very serious suicide attempt, and 10% will die of suicide. They have disordered integration of ego, which is reflected in the presence of internally contradictory concepts of self. They are able to maintain high functioning and sometimes they can maintain long-term relationships and may be able to support themselves. However, in a study conducted at the WMU Department of Psychiatry, only 22.2% were able to live independently, while only 35.9% remained in relatively stable relationships.
KEYWORDS: borderline personality, diagnosis, etiology, suicide, borderline diagnosis.
Piśmiennictwo
1. Ghinea D, Koenig J, Parzer P, Brunner R, Carli V, Hoven CW, Sarchiapone M, Wasserman D, Resch F, Kaess M. Longitudinal development of risk-taking and self-injurious behavior in association with late adolescent borderline personality disorder symptoms. Psychiatry Res 2019 Jan 3;273:127-133. doi: 10.1016/j.psychres.2019.01.010
2. Mosiołek A, Grzesiewska J, Chilmończyk I. Osobowość pograniczna: stabilna czy niestabilna choroba psychiczna? Neuropsychiatria Przegląd Kliniczny 2011(3)
3. Bohus M, Schmahl C, Lieb K. New developments in the neurobiology of borderline personality disorder. Curr Psychiatry Rep 2004;6(1):43-50
4. Silbersweig D, Clarkin JF, Goldstein M, Kernberg OF, Tuescher O, Levy KN i wsp. Failure of frontolimbic inhibitory function in the context of negative emotion in borderline personality disorder. Am J Psychiatry 2007;12:1832-41
5. Schilling L, Köther U, Nagel M, Agorastos A, Moritz S. Kognitive Verzerrungen bei Patienten mit einer Borderline-Persönlichkeitsstörung und deren Behandlung durch das “Metakognitive Training – Borderline”. Z Klin Psychol Psychother 2013;61:239-46
6. McMahon K, Hoertel N, Peyre H, Blanco C, Fang C, Limosin F. Age differences in DSM-IV borderline personality disorder symptom expression: Results from a national study using item response theory (IRT). J Psychiatr Res 2019 Mar;110:16-23. doi: 10.1016/j.jpsychires.2018.12.019. Epub 2018 Dec 15
7. Herman JL, Perry JC, van der Kolk BA. Childhood trauma in borderline personality disorder. Am J Psychiatry 1989 Apr;146(4):490-5
8. Linehan MM, Dimeff LA, Reynolds SK, Comtois KA, Welch SS, Heagerty P, Kivlahan DR. Dialectical behavior therapy versus comprehensive validation therapy plus 12-step for the treatment of opioid dependent women meeting criteria for borderline personality disorder. Drug Alcohol Depend 2002 Jun 1;67(1):13-26
9. Shah R, Zanarini MC. Comorbidity of Borderline Personality Disorder: Current Status and Future Directions. Psychiatr Clin North Am 2018 Dec;41(4):583-93. doi: 10.1016/j.psc.2018.07.009. Epub 2018 Oct 16
10. Mosiołek A, Gierus J, Koweszko T, Szulc A. Evaluation of the relationship between cognitive functioning in patients with borderline personality disorder and their general functioning. Psychiatr Pol 2018 Feb 28;52(1):33-44. doi: 10.12740/PP/OnlineFirst/62657. Epub 2018 Feb 28
11. Skodol AE, Gunderson JG, Shea MT, McGlashan TH, Morey LC, Sanislow CA i wsp. Collaborative Longitudinal Personality Disorders Study (CLPS): overview and implications. J Personal Disord 2005;19:487-504
12. Dinn WM, Harris CL, Aycicegi A, Greene PB, Kirkley SM, Reilly C. Neurocognitive function in borderline personality disorder. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry 2004;28(2):329-41
13. Fertuck EA, Lenzenweger MF, Clarkin JF, Hoermann S, Stanley B. Executive neurocognition, memory systems, and borderline personality disorder. Clin Psychol Rev 2005;26(3):346-75
14. Kunert HJ, Druecke HW, Sass H, Herpertz SC. Frontal lobe dysfunctions in borderline personality disorder? Neuropsychological findings. J Person Disord 2003;17(6):497-509
15. Bazanis E, Rogers RD, Dowson JH, Taylor P, Meux C, Staley C i wsp. Neurocognitive deficits in decision making and planning of patients with DSM-III-R borderline personality disorder. Psychol Med 2002;32(8):1395-405
16. Legris J, Links PS, van Reekum R, Tannock R, Toplak M. Executive function and suicidal risk in women with Borderline Personality Disorder. Psychiatry Res 2012;196(1):101-8
17. Ochsner KN, Gross JJ. The cognitive control of emotion. Trends Cogn Sci 2005;9(5):242-9