Medycyna snu
Farmakoterapia bezsenności
dr n. med. Wojciech Jernajczyk
- Farmakoterapia bezsenności pierwotnej i wtórnej oraz krótkotrwałej i przewlekłej – wytyczne towarzystw naukowych i doświadczenia własne autora
- Działania niepożądane, brak skuteczności, ryzyko uzależnienia – sytuacje szczególne, o których lekarz powinien wiedzieć, zlecając farmakoterapię pacjentowi cierpiącemu na bezsenność
Definicja i podział bezsenności
Najczęściej spotykanym zaburzeniem snu jest bezsenność. W ostatnich latach liczba osób cierpiących na nią dramatycznie wzrasta z powodu tempa życia, braku aktywności fizycznej w dużej części populacji, używania urządzeń z ekranami do końca aktywności przed planowanym snem i innych czynników zaburzających cykl sen-czuwanie. Bezsenność może występować jako samodzielne zaburzenie, wówczas określamy ją bezsennością pierwotną, albo pojawia się jako jeden z objawów choroby psychicznej lub somatycznej – wtedy rozpoznajemy bezsenność wtórną.
Bezsenność zdefiniowano jako subiektywną dolegliwość powodowaną złą jakością snu, która trwa odpowiednio długo, co najmniej 4 tygodnie, oraz wyraźnie pogarsza funkcjonowanie psychiczne i fizyczne pacjenta w ciągu dnia1-3.
Zatem bezsenność można dzielić ze względu na różne kryteria, np.:
• przypuszczalny czynnik etiologiczny:
– bezsenność pierwotna, występująca samoistnie
– bezsenność wtórna, wywołana inną chorobą lub innym czynnikiem zakłócającym
• długość jej trwania:
– bezsenność krótkotrwała – trwająca do 3 miesięcy
– bezsenność przewlekła – trwająca dłużej niż 3 miesiące1.
Zgodnie z podaną definicją bezsenności opracowano kryteria jej rozpoznawania:
• skargi na trudności w zaśnięciu, problem z utrzymaniem ciągłości snu, zbyt wczesne przebudzenie lub sen, który jest przewlekle nieregenerujący bądź złej jakości; u dzieci problemy ze snem opisywane przez opiekunów obejmują niechęć do kładzenia się do łóżka lub niezależnie niemożność zaśnięcia
• powyższe trudności ze snem występują pomimo odpowiednich możliwości i warunków do spania
• pacjent zgłasza przynajmniej jeden z poniższych objawów gorszego funkcjonowania w ciągu dnia zależnych od zaburzonego snu nocnego:
– złe samopoczucie lub zmęczenie
– zaburzenia uwagi, koncentracji lub pamięci
– gorsze funkcjonowanie społeczne lub zawodowe, gorsze wyniki w szkole
– zaburzenia nastroju lub rozdrażnienie
– senność w ciągu dnia
– spadek motywacji, energii i inicjatywy
– błędy lub wypadki w pracy lub podczas prowadzenia samochodu
– uczucie napięcia, bóle głowy lub dolegliwości gastryczne pojawiające się w odpowiedzi na brak snu
