Leczenie
Postępowaniem pierwszego rzutu w przypadku wystąpienia objawów depresyjnych u pacjenta z PD jest ustalenie i modyfikacja czynników zewnętrznych wpływających na obniżenie nastroju oraz pogarszających jakość życia (interwencje psychospołeczne, wsparcie, rehabilitacja ruchowa, psychoedukacja, ułatwienie radzenia sobie, minimalizacja stresu)5,22. Drugim krokiem powinno być ustabilizowanie stanu somatycznego, w tym uregulowanie zaburzeń hormonalnych, oraz optymalizacja terapii przeciwparkinsonowskiej. Gdy działania te nie przynoszą poprawy, konieczne staje się zastosowanie leków przeciwdepresyjnych. Ze względu na tolerancję i ryzyko interakcji z lekami przeciwparkinsonowskimi preferowane są leki z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI – selective serotonin reuptake inhibitors) oraz inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI – serotonin norepinephrine reuptake inhibitors), ale możliwe jest też zastosowanie leków z innych grup. O wyborze decyduje przede wszystkim bilans spodziewanych korzyści oraz możliwych działań niepożądanych, przy czym należy unikać leków o działaniu antycholinergicznym (uwaga: spośród SSRI działanie na układ cholinergiczny wykazuje paroksetyna). Ponieważ sertralina jako jedyny preparat z grupy SSRI ma niewielką aktywność dopaminergiczną, powinna być rozważana jako lek pierwszego rzutu w leczeniu depresji w przebiegu PD.
Jeśli chodzi o leczenie zaburzeń psychotycznych, terapię lekiem przeciwpsychotycznym należy podjąć wówczas, gdy objawy zaburzają funkcjonowanie chorego lub są przyczyną znacznego lęku i niepokoju, a zmniejszenie dawek leków przeciwparkinsonowskich nie jest możliwe bez pogorszenia funkcji ruchowych. Ponieważ typowe neuroleptyki blokują receptor D2 i prowadzą do nasilenia objawów PD, lekami pierwszego rzutu są atypowe leki przeciwpsychotyczne, głównie kwetiapina, olanzapina i klozapina. Wyniki metaanalizy przeprowadzonej przez Leuchta i wsp. wskazują, że najbezpieczniejszym lekiem – z punktu widzenia ryzyka wystąpienia objawów pozapiramidowych – jest klozapina. Jednak możliwości jej zastosowania w pewnym stopniu ogranicza niebezpieczeństwo innego rodzaju działań niepożądanych23.
W przypadku występowania zaburzeń funkcji poznawczych w przebiegu PD jako postępowanie pierwszego rzutu zaleca się odstawienie leków wykazujących negatywne działanie w tym zakresie: antycholinergicznych, uspokajających i nasennych24. Następnie zaleca się zmniejszenie dawek leków przeciwparkinsonowskich, szczególnie antycholinergicznych, amantadyny, agonistów dopaminy, inhibitorów monoaminooksydazy (MAO-B) i katecholo-O-metylotransferazy (COMT). W leczeniu otępienia zalecane są inhibitory acetylocholinesterazy, szczególnie rywastygmina24.
Podsumowanie
Wprawdzie PD zalicza się tradycyjnie do chorób neurologicznych układu ruchowego, ale częstość zaburzeń psychicznych w jej przebiegu może sugerować, że jest to raczej choroba neuropsychiczna2. Występowanie objawów psychiatrycznych u pacjentów z PD ma bezpośrednie przełożenie na obniżenie jakości życia, gorsze wyniki leczenia oraz narastanie dyskomfortu psychicznego zarówno u nich samych, jak i u coraz bardziej obciążonych opiekunów. Decydujące znaczenie ma więc wczesne rozpoznanie problemu i wdrożenie właściwego postępowania terapeutycznego.