Reumatologia
Napad dny moczanowej – jak rozpoznać i leczyć
Dr n. med. Anna Lewandowska-Polak
Dr hab. med. Joanna Makowska
Typowy napad dny występuje nagle, objawy pojawiają się najczęściej nad ranem, w 85 proc. zajęty jest jeden staw, najczęściej staw śródstopno-paliczkowy (MTP) I palca, tzw. podagra. Charakterystyczna jest obecność rumienia i obrzęk okołostawowy. Choć rozpoznanie napadu dny zwykle nie sprawia trudności, należy także wykonać diagnostykę różnicową.
W badaniach laboratoryjnych stężenie kwasu moczowego może być podwyższone lub prawidłowe, może występować leukocytoza, przyspieszenie OB i podwyższenie CRP. Czynnikami, które mogą wywołać napad dny i należy je uwzględnić, zbierając wywiad, są:
- spożycie alkoholu,
- obfity posiłek,
- równoczesne inne ostre stany chorobowe (zakażenia),
- znaczny wysiłek fizyczny,
- wpływ leków (biorcy przeszczepów),
- radioterapia.
Nieleczony napad ustępuje samoistnie w ciągu 3-10 dni. Złotym standardem w rozpoznaniu dny moczanowej jest stwierdzenie obecności sfagocytowanych kryształów moczanu sodu w pobranym płynie z zajętego stawu, jednak w praktyce badanie to nie zawsze jest wykonywane.
W diagnostyce różnicowej należy uwzględnić inne krystalopatie, zakażenie bakteryjne lub reaktywne zapalenie stawów. Wśród krystalopatii najczęściej występuje choroba związana z odkładaniem pirofosforanów wapnia (calcium pyrophosphate deposition disease – CPPD). Stwierdzenie złogów pirofosforanów w badaniu RTG lub USG nazywane jest chondrokalcynozą. W przypadku ostrego zapalenia stawu lub stawów objawy zwykle narastają wolniej niż objawy dny, ból ma mniejsze natężenie, objawy utrzymują się do czterech tygodni. Najczęstsza lokalizacja zmian to stawy kolanowe, ramienne, nadgarstkowe oraz – podobnie jak w dnie – staw MTP pierwszego palca. Dna moczanowa może współistnieć z CPPD, a u ok. 20 proc. pacjentów z CPPD występuje hiperurykemia.
O zakażeniu stawu można myśleć zwykle w sytuacji, gdy wystąpienie dolegliwości było poprzedzone iniekcją dostawową. Wykluczenie infekcyjnego zapalenia stawu jest bardzo istotne ze względu na sposób leczenia i rokowanie u pacjenta, badaniem wykluczającym jest badanie płynu stawowego i wykonanie jego posiewu. Należy pamiętać, że septyczne zapalenie stawów może rozwinąć się również u pacjenta z uprzednio zdiagnozowaną dną moczanową.
Reaktywne zapalenie stawów zazwyczaj jest poprzedzone biegunką lub zakażeniem dróg moczowych, które występowały nawet kilka tygodni przed zapaleniem stawów.
Ponadto w rozpoznaniu różnicowym wskazane jest wykluczenie reumatoidalnego zapalenia stawów, a także zaostrzenia choroby zwyrodnieniowej i z tego względu, jeżeli jest pobierana krew przed włączeniem leczenia, szczególnie glikokortykosteroidami, wa...
