Farmakoterapia w stanach nagłych
Niekorzystne interakcje leków oraz leków i suplementów diety jako przyczyna hospitalizacji pacjentów – o czym warto pamiętać
Dr n. med. Jarosław Woroń
Niekorzystne interakcje leków i ich konsekwencje coraz częściej stają się przyczyną przyjęcia chorego do szpitala. Niestety, nie zawsze w sytuacji, gdy trafiający na szpitalny oddział ratunkowy pacjent prezentuje określone objawy kliniczne, analizie poddawana jest stosowana polifarmakoterapia w celu wykluczenia lub potwierdzenia jej udziału w spektrum występujących objawów.
W praktyce klinicznej najczęściej spotykamy się z interakcjami farmakokinetycznymi, które prowadzą do powstania powikłań. Nierzadko też mamy do czynienia z sumowaniem działań niepożądanych, co oznacza, że różne leki o różnych mechanizmach działania mogą prezentować podobny profil działań niepożądanych, a podczas ich jednoczesnego podania dochodzi nie tylko do sumowania, lecz także do potencjalizacji występujących powikłań polekowych.
Współcześnie mamy do czynienia z istotnym problemem praktycznym – występowaniem niekorzystnych interakcji pomiędzy lekami i suplementami diety. Suplementy diety nie leczą, nigdy nie stanowią alternatywy dla produktów leczniczych, natomiast mogą powodować działania niepożądane o natężeniu i obrazie klinicznym, który będzie wymagał hospitalizacji. Nie prowadzi się monitorowania bezpieczeństwa stosowania suplementów diety, gdyż jest to żywność, dlatego też mało mamy danych dotyczących ryzyka występowania powikłań oraz danych, z którymi lekami nie można kojarzyć suplementów. Pamiętajmy, że szczególnie niebezpieczne mogą być suplementy zawierające surowce roślinne, które z uwagi na zawartość związków czynnych mogą nie tylko powodować działania niepożądane, lecz także przez wpływ na metabolizm i eliminację innych równocześnie stosowanych suplementów oraz leków – indukować ich toksyczność.
W sytuacji gdy do szpitala trafia pacjent z określonymi objawami klinicznymi, należy zawsze przeprowadzić analizę aktualnie stosowanych leków oraz suplementów diety, uwzględniając także odstawione w ostatnim czasie. Zwracamy wówczas uwagę na:
- spektrum występujących objawów niepożądanych i korelujemy je z profilem bezpieczeństwa stosowanych leków oraz – jeżeli to możliwe – suplementów diety,
- związek przyczynowo-skutkowo-czasowy pomiędzy zastosowaniem leków w politerapii a wystąpieniem objawów niepożądanych. Warto pamiętać, że niektóre powikłania występują wręcz natychmiast po nieracjonalnym skojarzeniu leków, inne interakcje wymagają czasu, aby ujawnić się pod postacią objawów klinicznych.
Zawsze powinniśmy zwrócić uwagę na istotną zależność pomiędzy zastosowaną dawką a wystąpieniem powikłań. W niniejszej pracy opisano 10 często występujących interakcji leków, których obraz kliniczny nie zawsze korelowany jest ze stosowanymi przez p...
