Farmakoterapia stanów nagłych

Polekowy obrzęk twarzy i szyi

Dr n. med. Krzysztof Wytrychowski

Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Alergologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

Adres do korespondencji: Dr n. med. Krzysztof Wytrychowski, Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Alergologii, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, ul. Skłodowskiej-Curie 66, 50-369 Wrocław, tel. 71 784 25 21, faks 71 327 09 54, e-mail: krzysztof.wytrychowski@umed.wroc.pl

Artykuł omawia patofizjologię polekowego obrzęku twarzy i szyi, zasady klasyfikacji i diagnostykę. Przedstawiono podstawowe rodzaje obrzęków oraz praktyczne sposoby wstępnej diagnostyki i leczenia w warunkach poradni POZ oraz izby przyjęć szpitala.

Polekowe reakcje alergiczne i pseudoalergiczne to liczna grupa schorzeń o różnej etiologii obejmująca:

  • ostrą i przewlekłą pokrzywkę,
  • obrzęk naczynioruchowy,
  • wyprysk kontaktowy,
  • osutki plamisto-grudkowe,
  • rumień wielopostaciowy,
  • astmę oskrzelową,
  • anafilaksję,
  • chorobę posurowiczą,
  • odczyny polekowe z eozynofilią i objawami układowymi – zespół DRESS,
  • zespół Stevensa-Johnsona,
  • zespół Lyella,
  • rumień trwały.


Przebieg reakcji polekowych może obejmować szerokie spektrum objawów, od łagodnej pokrzywki ustępującej samoistnie po kilku godzinach do chorób stanowiących zagrożenie dla życia pacjenta, czyli obrzęku naczynioruchowego, astmy oskrzelowej, anafilaksji, zespołu Stevensa-Johnsona, zespołu Lyella.

Pokrzywka i obrzęk naczynioruchowy są definiowane łącznie jako to samo schorzenie, a różnice morfologiczne są związane z miejscem uwalniania mediatorów. W pokrzywce zmiany dotyczą górnych warstw skóry właściwej, natomiast w obrzęku zajęte są głębsze warstwy skóry właściwej oraz tkanka podskórna. Pokrzywka to jednorodna wysypka charakteryzująca się wystąpieniem bąbli na podłożu rumieniowym. Bąbel pokrzywkowy charakteryzują trzy cechy:

  • nagły ogniskowy obrzęk skóry o różnej wielkości, otoczony rumieniem,
  • świąd i pieczenie,
  • czas trwania od 1 do 24 godzin.

Obrzęk naczynioruchowy jest ostro ograniczonym obrzmieniem skóry i błon śluzowych o dużej zmienności i dynamice. U 40 proc. pacjentów z pokrzywką występuje także obrzęk naczynioruchowy. Charakterystyczne dla obrzęku są:

  • nagle pojawiający się obrzęk skóry właściwej i tkanki podskórnej, często obejmujący także błony śluzowe,
  • z reguły uczucie rozpierania i ból, rzadziej świąd,
  • czas trwania od 24 do 72 godzin.


Najczęściej występuje na twarzy, rzadziej na kończynach i tułowiu, czasami w okolicy narządów płciowych. Obrzęk krtani lub głośni jest stanem zagrożenia życia, mogą mu towarzyszyć objawy systemowe: bóle głowy, bóle stawów, wstrząs anafilaktyczny.[1]

Według danych z USA u co czwartego człowieka w ciągu życia wystąpiły co najmniej jeden raz pokrzywka lub obrzęk naczynioruchowy.[2]

W obu chorobach główną komórką efektorową jest komórka tuczna. Głównymi mediatorami są histamina (dominuje w pokrzywce) oraz bradykinina (dominuje w obrzęku naczynioruchowym). Obrzęk mediowany przez histaminę jest powodowany głównie przez typ 1 na...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Klasyfikacje pokrzywek i obrzęku

Pokrzywka ostra nie trwa dłużej niż sześć tygodni. Pokrzywki przewlekłe (nawracające wykwity powyżej sześciu tygodni) dzielimy na dwa podtypy: spontaniczne oraz [...]

Podsumowanie

Wstępna diagnostyka obrzęku naczynioruchowego opiera się na wywiadzie.

Do góry