Znaki zapytania

Witamina D – przyjaciel czy wróg?

Dr n. med. Krzysztof Wróblewski

Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Adres do korespondencji: Dr n. med. Krzysztof Wróblewski, Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii, Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. WAM – Centralny Szpital Weteranów, ul. Żeromskiego 113, 90-549 Łódź

Witamina D stała się obecnie remedium na niemal wszystkie schorzenia, począwszy od zaburzeń w obrębie układu kostnego, a na zaburzeniach psychicznych skończywszy. Większość preparatów witaminy D dostępna jest w sprzedaży odręcznej bez recepty, również w połączeniu z preparatami wapnia. O ile same preparaty wapnia nie mogą wyrządzić większej krzywdy, o tyle stosowanie hormonu ingerującego w gospodarkę wapniowo-fosforanową w obrębie całego organizmu może pociągać za sobą niekiedy dramatyczne konsekwencje.

Opis przypadku

85-letnia pacjentka została w trybie pilnym przyjęta na oddział chorób wewnętrznych z powodu nasilających się od 2 dni silnych zawrotów głowy z zaburzeniami równowagi, zaburzeń poznawczych oraz osłabienia siły mięśniowej, głównie kończyn dolnych, w ciągu ostatnich 24 godzin przed przyjęciem do szpitala. Dotychczas pacjentka sprawna intelektualnie, aktywnie zajmująca się domem i przydomowym ogródkiem.

W wywiadzie nadciśnienie tętnicze oraz niewydolność naczyń mózgowych. Leki stosowane na stałe: nitrendypina 10 mg 2 × dziennie, kwas acetylosalicylowy 75 mg 1 × dziennie. Ponadto w ramach profilaktyki osteoporozy pacjentka stosowała 1 × dziennie łączone suplementy diety zawierające witaminę D i węglan wapnia (nazw preparatów pacjentka nie pamiętała).

Przy przyjęciu pacjentka przytomna, w zachowanym, dość powierzchownym kontakcie, apatyczna, znacznie osłabiona, niechętnie współpracująca, zgłaszająca osłabienie kończyn dolnych utrudniające pionizację. Budowa ciała wybitnie asteniczna (BMI 18,3 kg/m2), ciśnienie tętnicze 145/90 mmHg, czynność serca miarowa ok. 80 uderzeń na minutę. Brzuch miękki, niebolesny palpacyjnie, perystaltyka leniwa. Objaw Goldflama obustronnie ujemny. Obrzęki kończyn dolnych nieobecne.

Z uwagi na podejrzenie udaru niedokrwiennego mózgu wykonano tomografię komputerową głowy bez środka cieniującego, w której nie zaobserwowano zmian ogniskowych, potwierdzono liczne zmiany miażdżycowe w obrębie tętnic doczaszkowych. W konsultacji neurologicznej zauważono symetryczne nieznaczne osłabienie siły mięśniowej obu kończyn dolnych. W wykonanych badaniach laboratoryjnych stwierdzono m.in.: wapń całkowity – 3,59 mmol/l (N: 2,2-2,65 mmol/l), fosfor nieorganiczny – 1,62 mmol/l (N: 0,74-1,52 mmol/l), K – 3,43 mmol/l, Na 139,3 mmol/l, Cl – 101,1 mmol/l, Mg – 0,64 mmol/l (N: 0,77-1,03 mmol/l), pH – 7,461, pCO2 – 41,3, HCO3 – 29,1, kreatynina – 117 µmol/l (eGFR 34,2 ml/min/1,73 m2), albuminy – 3,3 g/dl, Hgb – 11,8 g/dl, MCV – 90 fl, PTH – 1,49 pmol/l (N: 1,6-6,9). Z uwagi na wywiad sugerujący niekontrolowane stosowanie witaminy D3 oraz preparatów wapnia dodatkowo oznaczono w surowicy stężenie 25-(OH)-D, uzyskując wartość > 70 ng/ml (wynik powyżej zakresu metody oznaczania).

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Metabolizm witaminy D

Organizm człowieka uzyskuje witaminę D albo na drodze syntezy w skórze pod wpływem promieniowania UVB, albo przez przewód pokarmowy wraz ze [...]

Czy należy suplementować witaminę D?

Wskazania do suplementacji witaminy D ograniczają się wyłącznie do jej wpływu na gospodarkę wapniowo-fosforową i układ kostny. Nie ma natomiast udokumentowanych [...]

Czy należy rutynowo oznaczać stężenie 25-(OH)-D wśród populacji ogólnej?

Stężenie 25-(OH)-D zależy od wielu czynników:

Uwagi praktyczne

Przelicznik jednostek stężenia 25-(OH)-D wynosi: 1 ng/ml = 2,5 nmol/l. Nie należy rutynowo oznaczać stężenia w surowicy 25-(OH)-D, a jedynie w [...]

Jakie są objawy przedawkowania witaminy D?

Przedawkowanie witaminy D prowadzi do hiperkalcemii i hiperfosfatemii. W sytuacji zachowanej funkcji nerek fosfatemia jest korygowana m.in. przez fosfatoninę FGF23, związek [...]

Komentarz do opisu przypadku

A jakie były losy naszej pacjentki? Stężenie wapnia całkowitego wynosiło 3,59 mmol/l. Dokonując korekty stężenia wapnia (3,59 mmol/l) względem stężenia albumin [...]

Informacja praktyczna

Za objawy wynikające zarówno z hiper-, jak i hipokalcemii odpowiada wapń zjonizowany, który nie jest związany z albuminami (w mniej więcej [...]
Do góry