Temat numeru
Wielokształtny częstoskurcz komorowy torsade de pointes – przyczyny, diagnostyka i leczenie
dr hab. n. med. Agnieszka Olszanecka
lek. Paweł Kozieł
dr hab. n. med. Marek Jastrzębski, prof. UJ
prof. dr hab. n. med. Danuta Czarnecka
- Czynniki ryzyka oraz leki wpływające na długość odstępu QT
- Odmienna diagnostyka i strategie terapeutyczne w wielokształtnym częstoskurczu komorowym torsade de pointes
- Uwagi na temat postępowania w codziennej praktyce lekarskiej
Częstoskurcze komorowe należą do tachyarytmii poważnie zwiększających ryzyko nagłego zgonu sercowego. Szacuje się, że mogą odpowiadać za mniej więcej 50% wszystkich zgonów sercowych u pacjentów ze strukturalną chorobą serca lub bez niej, np. w zespole wydłużonego odstępu QT (LQTS – long QT syndrome) lub zespole Brugadów. Najczęściej przebiegają z niestabilnością hemodynamiczną wymagającą natychmiastowej kardiowersji bądź defibrylacji. Klasyfikację rytmów komorowych przedstawia tabela 1.
Wielokształtny (polimorficzny) częstoskurcz komorowy (VT – ventricular tachycardia) definiuje się jako rytm z nieustannie zmieniającą się morfologią zespołu QRS w dowolnym odprowadzeniu powierzchniowego elektrokardiogramu (EKG). Zazwyczaj polimorficzny VT jest rytmem niestabilnym hemodynamicznie, wymagającym pilnej defibrylacji. Oprócz natychmiastowej defibrylacji dalsza terapia ma na celu leczenie przyczyn arytmii i zapobieganie jej nawrotom. Bardzo istotna w diagnostyce różnicowej jest ocena odstępu QT w wyjściowym zapisie EKG. Polimorficzny VT występujący w warunkach wydłużenia odstępu QT w rytmie zatokowym jest uważany za odrębną arytmię, zwaną torsade de pointes (TdP).
Najczęstszą przyczyną wielokształtnego częstoskurczu komorowego przy prawidłowym czasie trwania odstępu QT jest niedokrwienie miokardium, a postępowanie nie odbiega od znanych powszechnie standardów. Rzadszymi przyczynami częstoskurczu wielokształtnego o morfologii identycznej z torsade de pointes, ale przy prawidłowym czasie trwania odstępu QT, są arytmie w zespole Brugadów, zespole krótkiego odstępu QT oraz w tzw. short-coupled torsade de pointes. Typowy częstoskurcz torsade de pointes wymaga nieco innej strategii terapeutycznej i odmiennej diagnostyki. W poniższym artykule przedstawiono aktualną definicję, przyczyny oraz postępowanie w tej formie arytmii komorowej.
Definicja częstoskurczu torsade de pointes
Sformułowanie torsade de pointes (balet serca, dosłownie z fr. skręcenie punktów) zostało wprowadzone przez François Dessertenne’a w 1966 r., który w ten sposób obrazowo opisał wielokształtny częstoskurcz komorowy cechujący się stopniowym, faliście zmieniającym się kierunkiem amplitudy szczytów zespołów QRS wokół osi izoelektrycznej2.
Torsade de pointes jest szczególnym typem wielokształtnego częstoskurczu komorowego będącego następstwem zespołu wydłużonego odstępu QT (wrodzonego lub nabytego).
