Gastroenterologia
Połknięcie ciała obcego – schemat postępowania
dr hab. n. med. Mateusz Jagielski
prof. dr hab. n. med. Marek Jackowski
• Zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w przypadku połknięcia ciała obcego przez osobę dorosłą
• Obserwacja, endoskopia czy leczenie operacyjne – jak dokonać właściwego wyboru
• Zalecenia i przeciwwskazania do endoskopowego usuwania ciał obcych z przewodu pokarmowego
Połknięcie ciała obcego jest sytuacją potencjalnie zagrażającą życiu. Stanowi zarazem problem często spotykany w codziennej praktyce oddziałów ratunkowych na całym świecie. Większość takich przypadków dotyczy dzieci – w tej grupie pacjentów najczęstszymi ciałami obcymi stwierdzanymi w przewodzie pokarmowym są monety, baterie oraz części zabawek1. Wśród dorosłych wyróżnia się natomiast kilka grup ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia tego problemu. Są to osoby:
- upośledzone umysłowo lub cierpiące na choroby psychiczne
- nadużywające alkoholu albo innych środków odurzających (w tym wypadku mamy do czynienia z kompulsywnym spożywaniem pokarmów bez prawidłowego rozgryzania oraz przypadkowym połknięciem ciał obcych)
- w podeszłym wieku, szczególnie z różnego rodzaju zespołami otępiennymi
- osadzone w zakładach karnych (ciała obce są połykane celowo, jako forma samookaleczenia, tzw. połyki)1,2.
Ciałami obcymi najczęściej połykanymi przez dorosłych są kęsy pokarmowe, zwłaszcza fragmenty mięsa, kości kurczaka, rybie ości, a także protezy zębowe1. Do połknięcia ciała obcego najczęściej dochodzi w sposób przypadkowy, rzadziej w celach samobójczych.
Obraz kliniczny
Do najczęstszych objawów połknięcia ciała obcego zalicza się:
- odynofagię
- dysfagię
- bóle w klatce piersiowej
- uczucie ciała obcego
- nudności i wymioty
- dolegliwości bólowe jamy brzusznej1,2.
Należy pamiętać, że bardzo często bóle zgłaszane przez chorych w określonym miejscu zupełnie nie korelują z lokalizacją ciała obcego w świetle przewodu pokarmowego.
Ponad 80% połkniętych ciał obcych zostaje spontanicznie przepasażowane przez przewód pokarmowy i wydalone na zewnątrz, bez konieczności interwencji3. Około 20% chorych po połknięciu ciała obcego wymaga leczenia, przy czym w mniej niż 1% wszystkich przypadków konieczna jest interwencja chirurgiczna4.
Jedną z najczęstszych przyczyn leczenia chorych po połknięciu ciała obcego jest jego utknięcie w świetle przewodu pokarmowego. Do najczęstszych miejsc, w których może dojść do zaklinowania ciała obcego, zalicza się:
- przełyk
- dwunastnicę (zwłaszcza w okolicy zgięcia dwunastniczo-czczego/więzadła Treitza)
- okolicę krętniczo-kątniczą (szczególnie dystalny odcinek jelita krętego)5,6.
