Stomatologia interdyscyplinarna
Specyfika problemów stomatologicznych pacjentów z zespołem Downa
Lek. dent. Agata Barczyk2
Prof. nadzw. dr hab. med. Sebastian Kłosek1
Autorzy artykułu opisują najczęstsze problemy stomatologiczne, jakie dotykają pacjentów z zespołem Downa. Wyjaśniają specyfikę anatomiczną i czynnościową, która powoduje, że koniecznością stają się częstsze interwencje w obrębie jamy ustnej, a także przedstawiają zarys istotnych elementów profilaktyki i terapii.
Zespół Downa jest jedną z najczęściej występujących chorób genetycznych (0,827 proc.).[1] Został opisany przez Johna Langdona Downa w 1866 roku. Jego przyczynę wykryto w połowie XX wieku, a jest nią obecność dodatkowej kopii chromosomu 21. pary. Do typowych objawów należą:
- upośledzenie umysłowe,
- obniżone napięcie mięśniowe,
- opóźniony rozwój psychoruchowy,
- problemy hematologiczne i wewnątrzwydzielnicze,
- upośledzenie wzroku i słuchu,
- charakterystyczny wygląd zewnętrzny.[2]
Jeszcze do niedawna większość pacjentów z zespołem Downa dożywała jedynie lat dziecięcych lub młodzieńczych, obecnie dzięki poprawie opieki zdrowotnej typowy czas przeżycia sięga 50 lat.[3] Istotną częścią postępowania z chorymi jest zapewnienie wielospecjalistycznej opieki zdrowotnej, w skład której wchodzą: leczenie kardiologiczne, wspomaganie rozwoju psychoruchowego, fizykoterapia, opieka psychologiczna. Nie mniej istotne jest zapewnienie stałej i zgodnej z potrzebami opieki stomatologicznej.
Dysmorfia twarzowo-czaszkowa i jej konsekwencje
Istotną cechą zespołu Downa jest dysmorfia twarzy z hipoplazją jej środkowej części, która wynika z niedorozwoju kości szczęk. U chorych stwierdza się zmiany w proporcjach podniebienia, które jest pogłębione, wydłużone i V-kształtne (podniebienie gotyckie). Ciężar wzrastającej żuchwy oraz osłabienie mięśni twarzowych prowadzą do nawykowego otwierania ust i oddychania przez nie, a także częstego wysuwania języka. Jest on optycznie powiększony na skutek wiotkości mięśni – makroglosja (ryc. 1),[4-7] pobrużdżony, przez co zalegają na nim resztki pokarmowe, które rozkładając się, przyczyniają się do rozwoju halitozy. Ponadto nadmiernemu rozwarciu ust sprzyja wiotkość więzadeł stawów skroniowo-żuchwowych.[8]
Nieprawidłowym stosunkom anatomicznym wielokrotnie towarzyszą niedorozwój zatok przynosowych i częste powiększenie migdałów. U blisko jednej trzeciej pacjentów obserwujemy podwichnięcie szczytowo-obrotnikowe, które uniemożliwia silne odchylenie głowy i może zwiększać ryzyko powikłań przy próbach intubacji.[9,10]
Zęby i wady zgryzu
U osób z zespołem Downa powszechnie występują nieprawidłowości w zakresie zgryzu. Wyrzynanie zębów mlecznych i stałych jest niesymetryczne i opóźnione,[11] ale kolejność nie różni się istotnie od typowej dla zdrowej populacji. Pełne uzębienie mlec...
