Protetyka
Uzupełnienia protetyczne w aspekcie profilaktyki chorób przyzębia – przegląd piśmiennictwa
Lek. dent. Katarzyna Kwiecień
Zdrowe przyzębie jest warunkiem koniecznym do uzyskania trwałej, funkcjonalnej i estetycznej rekonstrukcji protetycznej. Stanowi ono fundament warunkujący sukces leczenia odtwórczego. Z tego względu niezwykle istotne jest odpowiednie zaplanowanie i wykonanie uzupełnienia protetycznego, które będzie pozostawać w harmonii z sąsiadującymi tkankami przyzębia.
Szerokość biologiczna
Wykonanie stałego uzupełnienia protetycznego wiąże się z koniecznością oszlifowania zębów filarowych, co bez wątpienia jest zabiegiem inwazyjnym. W celu uniknięcia powikłań ze strony przyzębia, niezwykle istotne jest przestrzeganie pewnych kardynalnych zasad obowiązujących podczas preparacji zębów.
Jedną z tych zasad jest konieczność poszanowania szerokości biologicznej. Przez to pojęcie należy rozumieć struktury zlokalizowane nad wyrostkiem zębodołowym, składające się z przyczepu nabłonkowego i łącznotkankowego (ryc. 1).[1,2] Uśredniona wartość szerokości biologicznej wynosi 2,04 mm,[1] jednak badania dowodzą, że wymiar ten może być odmienny dla poszczególnych zębów, a nawet dla różnych powierzchni tego samego zęba.[3] Szerokość biologiczna stanowi strefę ochronną ozębnej i szczytu wyrostka zębodołowego i z tego względu wkraczanie w jej obszar podczas szlifowania, zakładania nici retrakcyjnej czy poprzez umieszczenie brzegów uzupełnień protetycznych, jest niedopuszczalne.[4,5] Ze względu na ochronę przyzębia niezwykle ważne jest więc przestrzeganie zasady mówiącej o tym, że pobrzeże rekonstrukcji protetycznej powinno się znajdować w odległości nie mniejszej niż 2 mm od grzbietu wyrostka zębodołowego.[4,6] Naruszenie szerokości biologicznej podczas wykonywania stałych uzupełnień protetycznych może być przyczyną następujących powikłań:
- przewlekły stan zapalny przyzębia brzeżnego,[3-5]
- recesje dziąseł,[3-5]
- zanik kości i tworzenie się kieszonek przyzębnych,[3-6]
- ból,[1]
- pojawienie się tzw. czarnych trójkątów na skutek utraty brodawek międzyzębowych,[4,7]
- asymetria brzegu dziąsła,[7]
- przerostowe postaci zapaleń dziąseł,[5,8,9]
- utrata przyczepu łącznotkankowego.[8,10]
Według niektórych autorów obraz kliniczny wynikający z naruszenia szerokości biologicznej podczas wykonywania rekonstrukcji protetycznej jest uzależniony od fenotypu dziąseł. W przypadku grubego fenotypu częściej dochodzi do powstawania kieszonek przyzębnych. Natomiast u pacjentów z cienkim fenotypem dziąseł zazwyczaj pojawiają się recesje.[10] Należy podkreślić, że wywołane jatrogennym działaniem zmiany w przyzębiu nie cofają się w wyniku standardowego leczenia. W takiej sytuacji konieczne jest wykonanie nowej pracy protetycznej z poszanowaniem szerokości biologicznej. Dopiero wówczas zaistnieją warunki umożliwiające odnowę nabłonka łączącego oraz stabilizację przyczepu łącznotkankowego.[3,5]
