Chirurgia szczękowo-twarzowa
Komórki macierzyste w stomatologii cz. 1
Dr n. med. Rafał Pokrowiecki
W ostatnich latach nastąpił wzrost zainteresowania praktycznym wykorzystaniem komórek macierzystych w procedurach z zakresu medycyny regeneracyjnej. Okolica głowy i szyi może być bogatym źródłem tych komórek, co sprawia, że ich aplikacja jest realną alternatywą dla obecnych technik odtwórczych w zakresie stomatologii i chirurgii jamy ustnej. W niniejszym artykule zostaną omówione cechy komórek macierzystych, rodzaje dostępnych linii komórkowych w obrębie jamy ustnej oraz ich potencjalne wykorzystanie.
Komórki macierzyste (KM) są niedojrzałymi, niewyspecjalizowanymi komórkami, które mają potencjał do wielokierunkowego różnicowania. Zgodnie z konwencjonalną definicją, mogą się one odnawiać w nieskończoność poprzez samoodtwarzanie i różnią się pod względem umiejscowienia w ciele oraz typu linii komórkowych, które mogą wytwarzać. W ciągu ostatnich lat, ze względu na rozwój technik izolacji, hodowli i namnażania KM, zwiększył się również potencjał ich aplikacji klinicznych, zwłaszcza w zakresie medycyny regeneracyjnej.
W stomatologii terapia z wykorzystaniem komórek macierzystych znajduje szczególne zastosowanie w regeneracji tkanek przyzębia, kości wyrostka zębodołowego i utraconych tkanek twardych oraz miazgi zębów. Rozważane jest również wykorzystanie KM jako wspomagającego elementu terapeutycznego dużych defektów kości szczęk utraconych wskutek urazów, guzów i nowotworów oraz wad wrodzonych takich jak: rozszczepy wyrostka zębodołowego, podniebienia, hipoplazja trzonu i gałęzi żuchwy na tle zespołów genetycznych. Zastosowanie KM wraz z drukowanymi, trójwymiarowymi polimerowymi rusztowaniami dla wzrostu nowej tkanki, tzw. scaffoldami, stanowi realną alternatywę dla zabiegów opartych na osteodystrakcji oraz autologicznych przeszczepów mikrounaczynionych, które ze względu na swoją rozległość charakteryzują się wysokim odsetkiem powikłań pooperacyjnych.
Biorąc pod uwagę ich unikalne zdolności, komórki macierzyste są szczególnie ważne dla rozwoju innowacyjnych technologii w dziedzinie strategii inżynierii tkankowej głowy i szyi. Oczekuje się, że w najbliższym czasie możliwe będzie regenerowanie takich narządów jak gruczoły ślinowe, język, mięśnie, a także tkanki chrzęstnej w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych.
Rodzaje komórek macierzystych
Wyróżnia się kilka rodzajów komórek macierzystych, które charakteryzuje inna zdolność do różnicowania w określone typy komórek. Ze względu na pochodzenie wyróżnia się:
- embrionalne komórki macierzyste (embrional stem cells, ESC),
- somatyczne komórki macierzyste (somatic stem cells, SSC).
