Opis przypadku
Postępowanie w urazach zębów u dzieci
Lek. dent. Dominika Janas1
Lek. dent. Łukasz Krzak2
Lek. dent. Dominika Janas
Lek. dent. Łukasz Krzak
Urazy zębów mają negatywny wpływ na zaopatrzenie nerwowo-naczyniowe miazgi i mogą powodować różne inne skutki.[1] W przypadku uszkodzenia miazgi dochodzi do reakcji obronnych i procesów regeneracyjnych. Mogą one doprowadzić do naprawy uszkodzeń, martwicy miazgi, miejscowego lub uogólnionego powstawania zębiny trzeciorzędowej, a nawet resorpcji wewnętrznej.[2-4] Należy zwrócić szczególną uwagę na konieczność wykonywania badań kontrolnych stomatologicznych i radiologicznych, by móc wcześnie wykryć powikłania występujące po urazie.[5] Rodzaje możliwych powikłań zależą od wieku dziecka i etapu rozwoju zawiązka zęba stałego. Przeprowadzenie badań umożliwi włączenie specjalistycznego leczenia przywracającego estetykę i funkcję przedniego odcinka szczęki.[6]
Celem pracy jest przedstawienie postępowania, przebiegu i wyników leczenia dziewięcioletniego pacjenta z urazem siekacza przyśrodkowego szczęki.
Opis przypadku
Wnikliwe badanie dziecka z urazowym uszkodzeniem zębów jest warunkiem prawidłowego rozpoznania, właściwego wyboru metody leczniczej i osiągnięcia pozytywnego wyniku leczenia. W badaniu należy uwzględnić dane z wywiadu, badania klinicznego i radiologicznego.[7]
Ryc. 1. Zdjęcie zewnątrzustne w dniu urazu przed leczeniem.
Pacjent, lat 9, zgłosił się z rodzicami do gabinetu z powodu urazu zęba 11 (ryc. 1). Uraz nastąpił w dniu pojawienia się w gabinecie. Rodzice zabezpieczyli złamaną część zęba w mleku. Od chwili urazu do rozpoczęcia leczenia upłynęło pół godziny. Pierwsza pomoc została udzielona dziecku przez pielęgniarkę w szkole. Odnotowano brak objawów ogólnych, takich jak bóle głowy, wymioty, utrata przytomności, które mogłyby świadczyć o wstrząśnieniu mózgu.
Badanie zewnątrzustne wykazało u pacjenta ranę wargi dolnej oraz otarcie skóry w okolicy bródki.
Klasyfikacja urazu wg Andreasena:
S 02.51 Złamanie szkliwno-zębinowe: niepowikłane złamanie korony z utratą twardych tkanek obejmujące szkliwo i zębinę.
Klasyfikacja Ellisa:
II klasa – złamanie korony zęba obejmujące znaczną część zębiny, ale bez obnażenia miazgi.
W badaniu klinicznym, wewnątrzustnym, należy określić rodzaj urazu, rozległość złamania, obecność ewentualnego obnażenia miazgi, zmianę zabarwienia korony, uszkodzenie tkanek miękkich jamy ustnej i przyzębia, ruchomość i występowanie przemieszczeń zęba oraz zaburzeń w zgryzie. Badanie palpacyjne uszkodzonego zęba i tkanek otaczających należy przeprowadzić pod kątem stwierdzenia bolesności uciskowej, ruchomości wyrostka zębodołowego, świadczącego o złamaniu kości, a także by określić stopień rozchwiania zębów i ich wrażliwość na opukiwanie poziome oraz pionowe.[8]
W badaniu u pacjenta stwierdzono złamanie w obrębie szkliwa i zębiny. Rozległość złamania: utrata 1/3 korony. Odnotowano brak obnażenia miazgi, nie stwierdzono zmiany zabarwienia korony, tkanki miękkie jamy ustnej i przyzębia nie były uszkodzone. Przy badaniu nie zauważono ruchomości, przemieszczenia zęba ani zaburzeń w zgryzie. Nie zaobserwowano też bolesności uciskowej wyrostka zębodołowego, ruchomości wyrostka zębodołowego ani rozchwiania zębów.
Wyniki badań opukowych poziomych i pionowych zębów sąsiednich (12, 21 i 22) były prawidłowe, występowała bolesność opukowa zęba 11. Dziecko podawało objawy subiektywne dotyczące zęba dotkniętego urazem, ból przy badaniu powietrzem.
Badanie żywotności miazgi przeprowadza się testami termicznymi, prądem elektrycznym lub laserowym przepływomierzem dopplerowskim.
Wyniki badania chlorkiem zębów 12, 11, 21 i 22 były prawidłowe, ząb 11 dotknięty urazem był bardziej wrażliwy. Badanie testem termicznym zębów 12, 11, 21 i 22 dało także prawidłowe wyniki. Dokonano sprawdzenia w mikroskopie zabiegowym przebiegu złamania w obrębie szkliwa i zębiny oraz stwierdzono brak obnażenia miazgi.
Badanie radiologiczne jest konieczne w przypadku każdego pourazowego uszkodzenia zębów. Poza oceną budowy anatomicznej, obecności uszkodzeń w obrębie korzenia, stopnia rozwoju korzenia zęba, stanu ozębnej i otaczających kości oraz umiejscowieniem linii złamania badanie takie pomaga ustalić, czy ząb mleczny po urazie może uszkadzać rozwijający się zawiązek zęba stałego. Pozwala też na określenie obecności ciał obcych w tkankach miękkich.[9]
Przed leczeniem wykonano zdjęcie RTG, które uwidoczniło zakończony rozwój zębów 11 i 21, poszerzoną szparę ozębną zęba 11, brak złamania korzenia, złamanie korony w 1/3, brak przemieszczenia korzenia zęba (ryc. 2).