Program edukacyjny

Interakcje doustnych środków antykoncepcji hormonalnej z lekami stosowanymi w stomatologii

Ewa Siudak1

Dr n. med. Anna Dudko1

Dr hab. med. prof. nadzw. Sebastian Kłosek, kierownik Zakładu Patologii Jamy Ustnej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

1Zakład Patologii Jamy Ustnej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, kierownik: dr hab. med. prof. nadzw. Sebastian Kłosek

Adres do korespondencji: Dr hab. med. prof. nadzw. Sebastian Kłosek, Zakład Patologii Jamy Ustnej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, ul. Pomorska 251, 92-213 Łódź, e-mail: sebastian.klosek@umed.lodz.pl

Z badań na populacji kobiet zarówno w Polsce, jak i w Europie wynika, że doustna antykoncepcja hormonalna (Oral Contraceptive – OC) jest jedną z najpopularniejszych metod zapobiegania ciąży. Niestety znaczna część kobiet nie jest świadoma występowania możliwych interakcji pomiędzy przyjmowanymi lekami a OC. W związku z tym lekarz stomatolog powinien informować pacjentkę o potencjalnych interakcjach OC z zalecanymi lekami. W niniejszej pracy na podstawie publikacji naukowych przybliżono mechanizm działania i metabolizmu poszczególnych składowych OC. Przeanalizowano możliwości wystąpienia interakcji pomiędzy różnymi grupami OC a popularnymi lekami stosowanymi w stomatologii takimi jak: lidokaina, artykaina, mepiwakaina, paracetamol, ibuprofen, ketoprofen, penicyliny, tetracykliny, klindamycyna, azytromycyna, paracetamol czy glikokortykosteroidy. Przedstawiono również proponowane modele postępowania podczas ordynowania leków pacjentom stosującym doustne środki antykoncepcji hormonalnej. Celem pracy jest usystematyzowanie wiedzy dotyczącej interakcji pomiędzy doustnymi środkami antykoncepcji hormonalnymi a lekami wykorzystywanymi w stomatologii.

Na polskim rynku dostępne są dwa rodzaje środków antykoncepcyjnych. Pierwszy to preparaty złożone, zawierające estrogen i pochodne gestagenów. Dostępne w postaci tabletek, krążków dopochwowych i systemów transdermalnych. Drugi to preparaty proste, które w składzie zawierają tylko jedną substancję aktywną – pochodną gestagenów. Występują w formie tabletek (minipigułki), wkładek domacicznych lub środków do wstrzykiwania domięśniowego.

Doustną antykoncepcję dwuskładnikową możemy również podzielić ze względu na ilość faz oraz generację stosowanych hormonów (ryc. 1).[1-3]

Jedynym obecnie stosowanym syntetycznym estrogenem wykorzystywanym w doustnej antykoncepcji hormonalnej jest etynyloestradiol (EE). Natomiast komponentę gestagenową mogą stanowić różne hormony z grupy gestagenów, które różnią się pomiędzy sobą m.in. rodzajem i prawdopodobieństwem występowania objawów niepożądanych.[1,2]

Gestageny hamują jajeczkowanie, poprzez działanie na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego w odniesieniu do sekrecji LH. Ponadto powodują zagęszczenie śluzu szyjki macicy, oddziałują na endometrium i jajowody. To gestageny warunkują główne działanie antykoncepcyjne, dlatego dostępne są preparaty, w których stanowią one jedyny hormon zapewniający skuteczną antykoncepcję. Antykoncepcyjne działanie etynyloestradiolu polega na supresji FSH, hamowaniu wzrostu pęcherzyka dominującego w jajniku oraz wzmaganiu działania gestagenów. Dodatkowo EE odpowiada za utrzymanie właściwej długości cyklu menstruacyjnego (28 dni) oraz zapobiega krwawieniom międzymiesiączkowym.[1,2]

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Powszechność przyjmowania doustnej antykoncepcji hormonalnej

Doustne środki antykoncepcji hormonalnej są jedną z najpopularniejszych form zabezpieczania przed nieplanowaną ciążą wśród mieszkanek dużych miast w Polsce (Szczecin 41,5 [...]

Czynniki zmniejszające skuteczność hormonalnych środków antykoncepcyjnych

Do pomiaru skuteczności poszczególnych metod zapobiegania ciąży służy indeks Pearla. Obrazuje on, ile niepożądanych ciąż może wystąpić wśród 100 par z [...]

Metabolizm środków antykoncepcyjnych

Biodostępność etynyloestradiolu (EE) z tabletek antykoncepcyjnych plasuje się na poziomie 40-50 proc., co oznacza, że blisko połowa EE przenika bezpośrednio do [...]

Interakcje leków stosowanych w stomatologii i doustnej antykoncepcji hormonalnej

Stosowanie środków znieczulenia miejscowego (lidokaina, artykaina, mepiwakaina), a także dostępnych bez recepty doustnych leków przeciwbólowych – paracetamol oraz NLPZ, np. ibuprofen [...]

Regulacje dotyczące informowania pacjentki o konieczności stosowania dodatkowych mechanicznych środków antykoncepcji podczas terapii antybiotykowej

W 2012 roku zostały opublikowane wytyczne dla brytyjskich stomatologów, dotyczące interakcji OC z antybiotykami. Wskazują one na brak potrzeby informowania pacjentki [...]

Proponowane postępowanie podczas zalecania leków pacjentkom stosującym doustne środki antykoncepcji hormonalnej

Ze względu na powszechne stosowanie środków antykoncepcyjnych przez kobiety w wieku rozrodczym oraz na istotną rolę lekarza w dostarczaniu wiedzy na [...]

Podsumowanie

Świadome planowanie rodziny poprzez używanie hormonalnych środków antykoncepcji jest powszechnie stosowane wśród współczesnych kobiet. Jednocześnie znaczna część z nich może nie [...]

Do góry