Badania

Kumulacja związków fluoru w organizmie ludzkim. Źródła związków fluorkowych

Lek. dent. Dagmara Piesiak-Pańczyszyn1

Dr n. med. Alina Wrzyszcz-Kowalczyk1

Dr n. med. Katarzyna Jankowska1

Lek. dent. Magda Giers-Kryczenkow2

1Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, kierownik: prof. dr hab. med. Urszula Kaczmarek

2 rezydentka stomatologii dziecięcej Katedry i Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, kierownik: prof. dr hab. med. Urszula Kaczmarek

Adres do korespondencji: Dr n. med. Katarzyna Jankowska, Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej UMW, ul. Krakowska 26, 52-425 Wrocław, e-mail: jankowska.ka@op.pl, tel. 71 78 40 362

Fluor jest jednym z pierwiastków powszechnie występujących w otoczeniu człowieka. Spotykamy go zarówno w skorupie ziemskiej, jak i w atmosferze. Jego źródłem są także czynniki antropogeniczne związane z rozwojem cywilizacji, przemysłu, rolnictwa i aglomeracji miejskich. Różnica pomiędzy dawkami fluorków zapobiegającymi chorobie próchnicowej a dającymi efekty uboczne jest niewielka, dlatego należy ściśle przestrzegać jego optymalnych dawek.

Fluor jest pierwiastkiem występującym na drugim miejscu pod względem rozpowszechnienia spośród fluorowców w przyrodzie. Ze względu na właściwości fizykochemiczne reaguje prawie ze wszystkimi pierwiastkami, gazami szlachetnymi, związkami organicznymi i nieorganicznymi.[1-3] Na jego stężenie ma wpływ wiele czynników naturalnych, takich jak: charakter skały macierzystej, jej skład chemiczny, pH oraz źródła antropogeniczne związane z rozwojem przemysłu, rolnictwa, a także powstawaniem dużych aglomeracji miejskich, co prowadzi do nadmiernej chemizacji środowiska.

Do organizmu ludzkiego fluor dostaje się głównie drogą oddechową lub pokarmową, a tylko w wyjątkowych sytuacjach przez powłoki skórne. Absorpcja drogami oddechowymi fluorku wodoru (HF) ma miejsce w przypadku wysokich stężeń fluoru w powietrzu (powyżej 0,05 mg F/m3), np. przy narażeniu zawodowym (fabryki nawozów i kwasu fosforowego, huty aluminium, szkła, cegielnie i cementownie). Wchłanianie związków fluoru w przewodzie pokarmowym rozpoczyna się już w jamie ustnej (ok. 1 proc.), w żołądku (40-50 proc.), a następnie w jelicie cienkim (20-30 proc.). Po mniej więcej godzinie osiąga maksymalne stężenie we krwi, skąd wędruje głównie do tkanek twardych (kości i zębów), a w niewielkim stopniu do tkanek miękkich. Po 24 godzinach od momentu spożycia fluoru ok. 50 proc. zostaje wydalone z organizmu głównie z moczem, ale również z kałem, potem i śliną (ryc. 1).[1,3-5]

Prawidłowo funkcjonujące nerki odgrywają najistotniejszą rolę w eliminacji fluoru z organizmu, dlatego podwyższone ryzyko jego kumulowania się w organizmie może mieć miejsce w przypadku przewlekłych chorób nerek, moczówki prostej oraz cukrzycy.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Źródła podaży fluoru do organizmu ludzkiego

♦ W przyrodzie występuje w postaci fluorków obecnych zarówno w skorupie ziemskiej jako składnik wielu skał osadowych (fluoryt, fluoroapatyt, kriolit, topaz), [...]

Związki fluoru w stomatologii

W stomatologii związki fluoru są stosowane na szeroką skalę w profilaktyce próchnicy od lat 50. XX wieku. Obecnie uważa się, że [...]

Nadmierna ekspozycja związków fluoru

♦ Największym źródłem niekontrolowanego dowozu związków fluoru jest rozwój przemysłu, w tym elektrowni spalających węgiel, hut stali i aluminium, fabryk szkła, [...]
Do góry