Dr n. med. Irena Zalewska

Dr n. med. Ksymena Staroń-Irla

Prof. dr hab. med. Marta Tanasiewicz

Jednymi z charakterystycznych objawów zaburzeń odżywiania są te występujące w jamie ustnej. Należą do nich nadżerki szkliwa, czyli erozje, zmiany ilościowe i jakościowe śliny, a także zmiany w obrębie tkanek miękkich. Erozje to zmiany polegające na utracie twardych tkanek zęba w wyniku demineralizacji pod wpływem działania kwasów. Są to wklęsłe ubytki o gładkiej, błyszczącej powierzchni z wąską strefą zdrowego szkliwa wzdłuż brzegu dziąsła.[1]

Wieloczynnikowa etiopatogeneza zaburzeń odżywiania skłoniła badaczy przedmiotu do podzielenia czynników predysponujących do rozwoju tych zaburzeń na cztery podstawowe grupy. Oprócz biologicznych i rodzinnych, wyodrębniono też czynniki psychologiczne i społeczno-kulturowe, mogące mieć kluczowe znaczenie dla stanu uzębienia i higieny jamy ustnej pacjentów dotkniętych omawianym problemem.[2]

Do czynników psychologicznych można zaliczyć charakterystyczne dla anoreksji dążenie do perfekcji, mogące skutkować przesadną nieraz higienizacją, a w rezultacie – nasileniem występowania ubytków o charakterze erozyjno-abrazyjnym. Podobny skutek mogą wywierać czynniki społeczno-kulturowe, np. oddziaływanie współczesnych mediów, propagujących obsesyjną wręcz dbałość o wygląd i urodę. Z drugiej jednak strony, stwierdzanym często w przebiegu bulimii predysponującym czynnikiem psychologicznym bywa osobowość typu borderline, wiążąca się z brakiem umiejętności narzucenia sobie granic i kontrolowania impulsów.

Wreszcie, zaburzeniom odżywiania nierzadko towarzyszy depresja. W powyższych sytuacjach mogą więc współistnieć zaniedbania higieny jamy ustnej, prowadzące do próchnicy i schorzeń periodontologicznych.[2-6]

Cel pracy

Celem prezentowanych badań była ocena przydatności i ekonomiki stosowania indeksów etiologicznych, w stosunku do indeksów nieuwzględniających czynnika sprawczego, w grupie pacjentów z wywiadem skłaniającym w kierunku diagnozy erozji i z objawami erozji. W ramach realizacji celów szczegółowych badań podjęto także próbę porównania wartości średniej liczby PUW oraz stanu higieny jamy ustnej pacjentów z erozją tkanek twardych zębów związaną z występowaniem zaburzeń odżywiania się, z analogicznymi parametrami u pacjentów ze zmianami erozyjnymi o odmiennej etiologii.

Materiał i metody

Badaniem objęto grupę 60 pacjentów ze stwierdzonymi objawami erozji zębów i wywiadem etiologicznym skłaniającym w kierunku diagnozy erozji.

Grupę badaną stanowiło 30 kobiet, w wieku od 20 do 35 lat, leczących się z powodu zaburzeń odżywiania się na terenie trzech śląskich ośrodków wyspecjalizowanych w leczeniu tych zaburzeń. Średnia wieku w grupie badanej wynosiła 25 lat i 9 miesięcy. Do niniejszego badania zakwalifikowano spośród nich pacjentki z wywiadem skłaniającym w kierunku diagnozy erozji i z objawami erozji tkanek twardych zębów.

Grupa kontrolna objęła 30 pacjentów płci obojga, leczących się w Specjalistycznym Centrum Stomatologii „Dental” w Katowicach, u których stwierdzono objawy erozji tkanek twardych zębów niepowiązanej z zaburzeniami odżywiania się. Grupę tę stanowiło 20 kobiet w wieku 19-58 lat oraz 10 mężczyzn w wieku 24-48 lat, a średnia wieku w tej grupie wyniosła 33 lata.

Przed przystąpieniem do badania każdy pacjent wypełniał ankietę, której część pytań dotyczyła:

• stosowanej diety,
• instrumentarium,
• częstotliwości codziennych nawyków higienicznych w obrębie jamy ustnej,
• częstotliwości ewentualnych epizodów wymiotów.

W trakcie badania wewnątrzustnego, będącego częścią składową pierwszej wizyty, dla potrzeb niniejszego opracowania oceniano:

• ilość zębów obecnych w jamie ustnej,
• ewentualne występowanie ich okluzyjnego starcia,
• obecność złamań.

Odnotowywano liczbę, rozległość i stan wypełnień, obecność uzupełnień ortodontycznych i protetycznych. Dla każdego pacjenta obliczano wartość liczby PUW. Do oceny stanu higieny posłużyła uproszczona wersja wskaźnika higieny jamy ustnej (OHI-s (ang. Simplified Oral Hygiene Index) według Greene`a i Vermilliona. Schemat oceny stanu higieny za pomocą tego wskaźnika przedstawiono w tabelach 1, 2 i 3.[7]

Tabela 1. Uproszczony wskaźnik higieny jamy ustnej OHI-s według Greene`a i Vermilliona (opracowanie własne)