Stomatologia interdyscyplinarna
Opieka stomatologiczna nad pacjentem z przewlekłą chorobą przeszczep przeciwko gospodarzowi
Lek. dent. Anna Haładyj
Lek. dent. Agnieszka Barańska
Transplantacja komórek krwiotwórczych jest metodą leczenia wielu schorzeń hematologicznych. Przeszczepienie komórek pochodzących od dawcy tego samego gatunku wiąże się z wysokim ryzykiem występowania powikłań, a szczególnie choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi (GvHD – Graft-versus-Host Disease). Choroba ta prowadzi do rozwoju powikłań w całym organizmie pacjentów, a jama ustna jest drugą co do częstości lokalizacją objawów GvHD. Do najczęściej występujących stomatologicznych powikłań w wyniku GvHD zalicza się:
■ kserostomie,
■ pieczenie jamy ustnej,
■ rozwój próchnicy okrężnej,
■ zapalenie dziąseł i przyzębia,
■ zapalenie błony śluzowej jamy ustnej,
■ powstawanie bolesnych nadżerek i owrzodzeń,
■ rozwój infekcji wirusowych i grzybiczych.
W niniejszej pracy autorki przedstawiły dwa opisy przypadku choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi, jej implikacje stomatologiczne oraz metody opieki i leczenia stomatologicznego.
Choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi stanowi najczęściej występujące powikłanie u pacjentów po allogenicznym przeszczepieniu komórek krwiotwórczych (allo-HCT – Allogenic Hematopoietic Cell Transplantation).[1,2] Choroba ta powstaje na skutek reakcji przeszczepionych, pochodzących od dawcy, limfocytów T skierowanych przeciw antygenom biorcy i przypomina chorobę autoimmunologiczną. Powstająca reakcja zapalna doprowadza do niszczenia komórek biorcy. Głównymi celami ataku w GvHD są: skóra, przewód pokarmowy i wątroba.
Atakowane są również: oczy, płuca, mięśnie, stawy, narządy moczowo-płciowe, układ krwiotwórczy oraz błony surowicze.[3]
Częstość występowania choroby waha się według rożnych źródeł od 40 do 80 proc. GvHD rozwija się najczęściej w ciągu 2 lat od zabiegu przeszczepienia komórek krwiotwórczych. Do zaatakowanych miejsc w organizmie biorcy należy również jama ustna. Uszkodzenia błony śluzowej jamy ustnej są bardzo częste i w dużej części przypadków stanowią pierwsze objawy przewlekłej postaci GvHD – to właśnie z tą postacią choroby stomatolodzy mogą najczęściej spotkać się w swojej praktyce.
W zależności od czasu wystąpienia objawów, GvHD dzielimy na postać ostrą (aGvHD – acuta Graft-versus-Host Disease), która rozwija się w ciągu pierwszych 100 dni po zabiegu transplantacji, oraz postać przewlekłą (cGvHD – chronic Graft-versus-Host Disease), rozwijającą się w ciągu powyżej 100 dni. Uważa się jednak, że obie postacie mogą wystąpić w różnym czasie po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych.[3,5]
Objawy charakterystyczne dla postaci ostrej to:
