Program edukacyjny
Stan higieny jamy ustnej u pacjentów z liszajem płaskim błony śluzowej jamy ustnej
Lek. dent. Michalina Szymczak-Paluch1
Dr hab. med. prof. nadzw. Sebastian Kłosek2
Stan higieny jamy ustnej Polaków jest niezadowalający. W artykule skupiono się na analizie higieny jamy ustnej pacjentów z liszajem płaskim błony śluzowej jamy ustnej i jej wpływu na parametry krwawienia z dziąseł. Na podstawie analizy zebranych danych autorzy stwierdzili, że higiena jamy ustnej pacjentów chorujących na liszaj płaski błony śluzowej jamy ustnej nie jest zadowalająca i wymaga poprawy. Stan dziąseł takich pacjentów jest w większym stopniu zależny od występowania objawu złuszczającego zapalenia dziąseł niż od higieny jamy ustnej. Należy położyć zwiększony nacisk na edukację prozdrowotną pacjentów.
Liszaj płaski (LP – lichen planus) jest stosunkowo często spotykaną (1-2 proc. w populacji ogólnej) przewlekłą, zapalną chorobą, wykazującą predylekcję do płci żeńskiej. Objawy kliniczne charakterystyczne dla liszaja płaskiego mogą pojawiać się zarówno na skórze, jak i na błonach śluzowych. Populacją, wśród której najczęściej notowana jest ta choroba, są osoby pomiędzy 30. a 60. r.ż.[1,2] Zmiany patologiczne w przebiegu liszaja płaskiego mogą być obserwowane w różnych okolicach ciała.
Najczęstsze lokalizacje LP w obrębie skóry to okolica:
- nadgarstków,
- dłoni,
- przedramion,
- łydek,
- kostek,
- lędźwiowa.
LP może być również zlokalizowany:
- na błonie śluzowej jamy ustnej (OLP – oral lichen planus) – najczęściej na powierzchni błony śluzowej policzków, języka oraz dziąseł,
- w okolicach narządów płciowych,
- na płytkach paznokciowych,
- w krtani,
- na spojówkach oczu.
Zmiany w obrębie błony śluzowej jamy ustnej obejmują grudki, które mogą układać się w charakterystyczny obraz siateczki, najlepiej uwidaczniany na powierzchni błony śluzowej policzków (ryc. 1).[3,4] W przebiegu liszaja płaskiego błony śluzowej występuje potencjalnie zwiększone ryzyko rozwoju raka płaskonabłonkowego, w szczególności w przypadku liszaja płaskiego zanikowego oraz nadżerkowego.[1,5,6]
Charakterystycznym objawem mogącym towarzyszyć liszajowi płaskiemu błony śluzowej jamy ustnej jest złuszczające zapalenie dziąseł (gingivitis desquamativa). Może ono współwystępować w przebiegu licznych chorób, jednak nie jest opisywane jako samodzielna jednostka chorobowa. Do najczęściej wymienianych czynników etiologicznych złuszczającego zapalenia dziąseł należą: czynniki drażniące, choroby infekcyjne, zaburzenia hormonalne, przewlekłe dermatozy oraz etiologia idiopatyczna. Oprócz liszaja płaskiego chorobami dermatologicznymi, w przebiegu których może wystąpić złuszczające zapalenie dziąseł, są: pemfigoid, przewlekłe wrzodziejące zapalenie jamy ustnej (CUS), pęcherzyca, toczeń rumieniowaty oraz rumień wysiękowy wielopostaciowy. W ostatnich latach coraz częściej zwraca się uwagę na możliwe powstanie wspomnianej patologii jako odpowiedzi na czynniki drażniące takie jak detergenty (laurylosiarczan sodu), powszechnie występujące w składzie past do zębów i płynów do płukania jamy ustnej.
