Dostępne w bazach naukowych badania mówią o zadowalających wynikach używania PRP w monoterapii lub terapiach skojarzonych w leczeniu potrądzikowych blizn skóry.[2]

Użycie PRP w leczeniu łysienia (alopecia)

Alopecia jest definiowana jako progresywna utrata włosów. Możemy wyróżnić dwa rodzaje łysienia: bliznowaciejące i niebliznowaciejące. Drugi rodzaj rokuje lepiej, ponieważ w jego przebiegu nie dochodzi do całkowitej utraty mieszków włosowych. Do tego typu zalicza się łysienie androgenowe (androgenic alopecia – AGA) oraz łysienie plackowate (alopecia areata – AA ).[9]

Istnieją 2 leki dopuszczone do obrotu przez amerykańską Agencję Żywności i Leków (Food and Drug Administration – FDA) i zarejestrowane jako środki do leczenia łysienia: minoksydyl i finasteryd. Pierwszy z nich rozszerza naczynia krwionośne i przedłuża aktywną fazę wzrostu włosa (anagen) oraz zwiększa rozmiar mieszków włosowych. Jego mechanizm działania jest związany z regulacją stężenia prostaglandyn. Natomiast finasteryd jest inhibitorem enzymu – 5α-reduktazy typu 2. Aktywność tego enzymu jest znacznie zwiększona u mężczyzn, u których rozwinęło się łysienie. Zahamowanie tego enzymu zapobiega przemianie testosteronu do dihydrotestosteronu, co prowadzi do opóźnienia progresji choroby.[9] Użytkowanie tych leków może powodować powstanie efektów ubocznych, takich jak: bóle głowy, nadmierne owłosienie twarzy związane ze stosowaniem minoksydylu oraz spadek libido przy użytkowaniu finasterydu.[10] Prowadzone są liczne badania nad innymi rozwiązaniami, w celu znalezienia najbardziej optymalnej metody leczenia, która będzie się cechowała większą efektywnością i mniejszymi działaniami niepożądanymi od obecnie dostępnych form leczenia. PRP był wykorzystany w kilku badaniach odnoszących się do leczenia łysienia niebliznowaciejącego, w których uzyskano pozytywne wyniki leczenia tą metodą.[2]

W badaniach Khatu i wsp.[11] wzięło udział 11 pacjentów, którzy cierpieli na utratę włosów spowodowaną AGA, a leczenie minoksydylem oraz finasterydem nie przynosiło efektów. Pacjenci zostali poddani terapii z użyciem iniekcji 2-3 ml PRP jednorazowo, podskórnie w okolicę skalpu dotkniętego schorzeniem. Zabieg był powtórzony 4-krotnie w 2-tygodniowych odstępach czasu, a oceny dokonano po 3 miesiącach od rozpoczęcia leczenia. Wyniki oceniono na podstawie obserwacji klinicznej, porównania zdjęć, testu pociągania włosów, a także ogólnej satysfakcji pacjenta. Zaobserwowano statystycznie istotną różnicę w redukcji liczby utraconych włosów pomiędzy pierwszą a czwartą iniekcją. Przed rozpoczęciem leczenia wszyscy pacjenci wykazywali pozytywny wynik testu pociągania włosów, a po zakończeniu terapii ten wynik był negatywny u 81,8 proc. z nich, co świadczyło o wzroście wytrzymałości włosów oraz ich mniejszej podatności na wypadanie. Średni przyrost liczby mieszków włosowych wyniósł 22,09 j./cm². Ogólna satysfakcja z leczenia była wysoka, ze średnią oceną 7,0 w skali od 1 do 10.

Singh[12] w badania zaangażował 20 pacjentów w wieku 20-35 lat cierpiących na łysienie plackowate, które nie odpowiadało na poprzednie próby leczenia innymi środkami. Pacjenci otrzymali 6 iniekcji PRP w skórę głowy w 4-tygodniowych odstępach, a oceny wyników dokonywano co miesiąc przez 6 miesięcy i po roku od rozpoczęcia leczenia. Po terapii odnotowano nawrót choroby tylko u 1 pacjenta, a przyrost włosów u niego był minimalny. U pozostałych leczenie okazało się skuteczne, badacze nie wykazali działań niepożądanych, a pacjenci dobrze tolerowali zabieg.

Ho i wsp.[13] poddali leczeniu 24 pacjentów cierpiących na łysienie androgeniczne, przyjmujących leki antyandrogenne oraz minoksydyl. Przeprowadzono 4 sesje terapii z użyciem PRP w 4-tygodniowych odstępach, a następnie zastosowano terapię podtrzymującą co 3 lub 6 miesięcy. Badanie trychoskopowe wykazało statystycznie istotny wzrost gęstości włosów, czyli wzrost ilości mieszków włosowych/cm².

Mechanizm działania PRP w leczeniu łysienia nie jest do końca poznany. U podłoża działania może leżeć fizjologiczne działanie czynnika FGF, który stymuluje proliferację komórek brodawki, prowadząc do wzrostu włosów. Inne czynniki wzrostowe, które odgrywają rolę w terapii alopecia to PDGF, VEGF i EGF. Przypuszcza się, że działają one w cebulce mieszka włosowego, łącząc się z receptorami komórek macierzystych w celu aktywacji proliferacyjnej fazy wzrostu włosów, zwiększają liczbę mieszków oraz działają poprzez zewnątrzkomórkowy szlak kinaz regulowanych sygnałem. Dostępne badania na temat wykorzystania PRP w leczeniu alopecia donoszą o pozytywnych efektach, takich jak pojawienie się nowych włosów, zwiększenie ich wytrzymałości oraz grubości.[2]

Zastosowanie PRP w zabiegach odmładzających skórę

Starzenie się skóry jest powszechnie definiowane przez postępującą utratę zdolności homeostatycznej. To złożony proces, będący wynikiem działania czynników zewnętrznych, takich jak:

• promieniowanie UV,
• zanieczyszczenie środowiska,
• ekspozycja na czynniki chemiczne.[2]

Jednym z najważniejszych czynników jest promieniowanie słoneczne, generujące wolne rodniki, które zwiększają aktywność kolagenaz poprzez aktywację degradacji kolagenu oraz zmniejszenie stężenia TGF. Dochodzi także do ograniczenia tworzenia włókien kolagenowych.[14] Czynniki wewnętrzne, zależne od pacjenta, w tym stężenie hormonów, czynniki genetyczne oraz obecność markerów prozapalnych, generują zmiany na poziomie zarówno komórkowym, jak i histologicznym. Najbardziej widocznymi zmianami są: zmarszczki, zmniejszenie podstawowej ilości keratynocytów, spadek zawartości wody w tkankach oraz zmiana stanu nawilżenia skóry. W efekcie tych fizjologicznych implikacji skóra ulega zaawansowanemu procesowi starzenia, nie spełniając tym samym prawidłowo swojej funkcji jako bariery ochronnej.[2]

Głównym sposobem walki z procesami fotostarzenia się skóry jest unikanie nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Istnieją inne opcje prewencji wtórnej: preparaty retinoidowe, przeciwutleniacze, estrogeny doustne, a także pozostałe opcje zapobiegania, takie jak: peelingi chemiczne lub laserowe, toksyna botulinowa oraz skórne i podskórne wypełniacze. Jednak żadna z tych opcji nie jest w pełni naturalna oraz neutralna dla organizmu.[2] Biorąc pod uwagę właściwości regeneracyjne i zdolność przyspieszenia procesów gojenia tkanek, PRP jest powszechnie stosowane w zabiegach odmładzających skórę.[15] W literaturze zostały dobrze udokumentowane korzyści ze stosowania osocza bogatopłytkowego podawanego zarówno miejscowo, jak i w postaci iniekcji skórnych u pacjentów ze zmarszczkami, bliznami potrądzikowymi oraz fotouszkodzeniami skóry.[16]

Badania przeprowadzone przez Díaz-Ley i wsp.[17] oraz Yuksel i wsp.[18] wykazały statystycznie istotne zmiany zachodzące w starzejącej się i fotouszkodzonej skórze po aplikacji PRP. Terapia ta doprowadziła do:

• przywrócenia witalności,
• zwiększenia stężenia kolagenu skórnego,
• odzyskania elastyczności,
• poprawy przepływu naczyniowego,
• poprawy gładkości i napięcia skóry.

To przełożyło się na subiektywną poprawę wyglądu pacjentów.[2]

Elnehrawy i wsp.[19] badali efektywność i bezpieczeństwo jednorazowej aplikacji PRP w leczeniu zmarszczek. W badaniu wzięło udział 20 kobiet z różnymi rodzajami zmarszczek twarzy. Każdej z nich zaaplikowano jednorazowo 5-6 ml PRP, a oceny wyników dokonano po upływie 8 tygodni. Wyniki otrzymano na podstawie porównania stanu przed zabiegiem i po zabiegu z wykorzystaniem osocza bogatopłytkowego przy użyciu skali oceny nasilenia zmarszczek, skali jednorodności i faktury skóry oraz oceny lekarza i satysfakcji pacjenta. Odnotowano statystycznie istotne zmiany w zmniejszeniu nasilenia zmarszczek oraz w zwiększeniu jednorodności i tekstury skóry. Zauważono statystycznie istotną różnicę w skuteczności leczenia, zależną od wieku. U kobiet poniżej 40. r.ż. efekty leczenia były bardziej widoczne niż u kobiet powyżej 40. r.ż. Ponadto nie odnotowano istotnych efektów ubocznych, poza kilkoma przypadkami, w których pacjentki zgłaszały lekki ból pozabiegowy, trwający krócej niż godzinę, oraz niewielkie zaczerwienienie skóry w okolicy iniekcji, utrzymujące się do tygodnia. Powyższe badanie pozwoliło autorom założyć, że jednorazowa śródskórna iniekcja PRP jest dobrze tolerowana oraz pozwala na poprawę wyglądu skóry i istotną redukcję zmarszczek.

Dodatkowo osocze bogatopłytkowe było wykorzystywane w skojarzeniu z innymi metodami leczenia starzenia się skóry i pozwoliło uzyskać pozytywne rezultaty. Ulusal i wsp.[20] wykorzystali PRP w połączeniu z kwasem hialuronowym do leczenia 94 kobiet, w różnym stadium zaawansowania procesu starzenia się skóry. Zaobserwowali korekcję drobnych zmarszczek oraz polepszenie odcienia skóry. W swoich badaniach Hui i wsp.[21] używali PRP w połączeniu z terapią laserem CO₂. Odnotowali znaczne zmniejszenie efektów ubocznych wynikających ze stosowania lasera po stronie twarzy, gdzie dokonali iniekcji PRP w porównaniu z drugą stroną, która była poddana jedynie laseroterapii. Co więcej, po stronie, gdzie było aplikowane osocze bogatopłytkowe zauważono zwiększoną efektywność leczenia po 3 miesiącach od rozpoczęcia terapii.

Aktualne badania pozwalają przypuszczać, że czynniki wzrostu zawarte w PRP w monoterapii lub w leczeniu skojarzonym prowadzą do wzrostu aktywności procesów regeneracyjnych skóry (ryc. 1). Czynniki wzrostu stymulują również produkcję glikozoaminoglikanów, które są ważnym elementem w procesie naprawy i przywrócenia uszkodzonych struktur tkanki skórnej.[17]

Ryc. 1. Probówki do pobierania krwi systemem próżniowym.