Radiologia
Tomografia stożkowa w praktyce stomatologicznej
Prof. zw. dr hab. med. Ingrid Różyło-Kalinowska
Tomografia stożkowa (CBCT – Cone Beam Computed Tomography) znajduje zastosowanie w wielu działach stomatologii, ze szczególnym uwzględnieniem implantologii, ortodoncji, chirurgii stomatologicznej i endodoncji. Podczas badania CBCT lampa rentgenowska robi obrót wokół głowy pacjenta. W trakcie ekspozycji aparat wykonuje kilkaset zdjęć rentgenowskich, składających się na obrazowaną objętość, z której w wyniku przetwarzania surowych danych powstają obrazy przekrojowe.
Tomografia stożkowa to metoda obrazowania diagnostycznego oparta na użyciu promieniowania jonizującego, która w ostatnich latach znalazła bardzo szerokie zastosowanie w stomatologii.
Pierwsze wzmianki o możliwości rekonstrukcji obrazu trójwymiarowego ze zdjęć rentgenowskich wykonanych w trzech projekcjach pojawiły się już w roku 1979, ale prace nad obrazowaniem CBCT na dobre rozpoczęły się w latach 90. XX w. i zaowocowały przedstawieniem w 1998 roku prototypów dwóch urządzeń skonstruowanych niezależnie przez dwie grupy badaczy – we Włoszech i w Japonii. Wkrótce te urządzenia zostały skomercjalizowane, ale na początku zainteresowanie tomografią stożkową nie było duże. Potrzeba było kilku lat, aby stomatolodzy zaczęli zwracać uwagę na możliwości, które daje ten typ obrazowania.
Jako pierwsi z zalet tomografii stożkowej zaczęli korzystać lekarze implantolodzy, którzy już wcześniej stosowali badania tomograficzne do planowania pogrążania wszczepów. Wówczas była to medyczna tomografia komputerowa (TK), dostępna w zasadzie jedynie w warunkach szpitalnych, nie zawsze wyposażona w oprogramowanie do celów końcowego przetwarzania (postprocessingu) obrazu pod kątem potrzeb stomatologicznych, a także narażająca pacjenta na wyższą dawkę promieniowania jonizującego niż CBCT. Wkrótce śladem implantologów podążyli lekarze innych specjalizacji stomatologicznych i tomografy stożkowe zagościły w gabinetach stomatologicznych.
O rosnącym zainteresowaniu tomografią stożkową niech świadczy liczba prac naukowych poświęconych tej metodzie obrazowania indeksowanych w bazie PubMed National Library of Medicine (USA), nie mówiąc już o nieindeksowanych publikacjach w językach narodowych. Według PubMed do roku 1997 na świecie opublikowano łącznie 40 prac naukowych poświęconych tomografii stożkowej, w 1998 roku było to 18 prac, a w roku 2005 (tego roku w Polsce zainstalowano pierwszy aparat CBCT) pojawiło się 95 publikacji. W następnych latach ich liczba zaczęła gwałtownie rosnąć i w samym 2019 roku było to prawie 2000 publikacji, zaś w bieżącym roku opublikowano już 903 prace do czasu przygotowywania niniejszego tekstu do druku (czerwiec 2020), i to biorąc pod uwagę fakt, że pandemia COVID-19 wpływa negatywnie na możliwości prowadzenia badań naukowych.
