Wstęp

Odkrycie immunoglobuliny E (IgE) przez małżeństwo japońskich naukowców Ishizaka w 1960 r. było jednym z punktów zwrotnych w historii alergologii i immunologii. W codziennej praktyce klinicznej posługujemy się dziś dwiema prostymi metodami diagnostyki alergii IgE-zależnej: in vivo punktowymi testami skórnymi i in vitro oznaczaniem alergenowo swoistych IgE (asIgE) w surowicy. Diagnostyka chorób alergicznych IgE-niezależnych jest trudniejsza i opiera się głównie na testach naskórkowych.

Definicje

W ocenie trafności testów alergicznych istotne są m.in.:

• czułość, czyli miarodajność wykrywania alergii – odsetek osób z alergią, u których wynik testu alergicznego jest dodatni

• swoistość, czyli miarodajność w wykluczaniu alergii – odsetek osób zdrowych (bez alergii), u których wynik testu alergicznego jest ujemny.

Przed wykonaniem testów alergicznych należy ocenić kliniczne prawdopodobieństwo choroby alergicznej (tzw. pretest kliniczny). Na tej podstawie decyduje się o ewentualnych dalszych badaniach diagnostycznych i interpretuje ich wyniki.

Kiedy podejrzewać alergię? Pretest kliniczny wskazuje na wysokie prawdopodobieństwo, jeśli:

• są obiektywne objawy reakcji IgE-zależnej

• chory zgłasza choroby atopowe (astma, atopowe zapalenie skóry, alergiczny nieżyt nosa)

• po spożyciu znanego pokarmu nastąpiła anafilaksja

• historia choroby koresponduje z reakcjami IgE-zależnymi (natychmiastowymi)

• wiarygodny świadek potwierdza wystąpienie reakcji alergicznej

• nie ma innego (niealergicznego) wytłumaczenia objawów

• reakcja następuje po spożyciu co najmniej jednego z ośmiu najczęstszych alergenów pokarmowych.

Diagnostyka

Metody diagnostyczne in vivo

• Punktowe testy skórne

Punktowe testy skórne (SPT – skin prick test) opierają się na zjawisku reakcji nadwrażliwości typu natychmiastowego (typ I wg klasyfikacji Gella i Coombsa). Pozwalają ocenić alergenowo swoiste IgE (asIgE) na powierzchni komórek tucznych w skórze. W wyniku związania się alergenu z asIgE dochodzi do degranulacji komórek tucznych i uwalniania się histaminy → powstania bąbla i otaczającego go rumienia.

SPT przeprowadzamy z dostępnymi komercyjnie alergenami wystandaryzowanymi, a w przypadku alergenów pokarmowych – również z alergenami natywnymi (testy typu prick to prick). SPT są łatwe do wykonania i rzadko wywołują reakcje alergiczne uogólnione. Charakteryzują się wysoką czułością i swoistością oraz wysokim stopniem korelacji z objawami klinicznymi.