Wstęp

Po tzw. inne, czyli niefarmakologiczne metody leczenia padaczki sięgamy, kiedy standardowa terapia lekami przeciwpadaczkowymi jest nieskuteczna. W takiej sytuacji znajduje się 25-30% pacjentów z padaczką.

Kortykosteroidoterapia

Szczególną formą leczenia farmakologicznego jest w padaczce terapia kortykosteroidami. Podstawowym wskazaniem do tego leczenia są napady skłonów w przebiegu zespołu Westa, jakkolwiek istnieją też doniesienia o stosowaniu kortykosteroidów w terapii innych lekoopornych typów napadów (zespół Lennoxa-Gastauta, napady nieświadomości, encefalopatia związana z bioelektrycznym stanem padaczkowym podczas snu, czyli z ciągłymi wyładowaniami typu iglica-fala podczas snu wolnofalowego – ESES/CSWS, zespół Landaua-Kleffnera, inne napady lekooporne). Skuteczność kortykosteroidów w przypadku napadów skłonów została udokumentowana w wielu badaniach, choć wciąż nie opracowano jednoznacznych zaleceń co do konkretnych preparatów i dawek. W odniesieniu do pozostałych jednostek chorobowych kortykosteroidoterapia pozostaje jedną z metod ostatniego wyboru, o wciąż tak naprawdę nieprzewidywalnej efektywności.

Które z preparatów kortykosteroidowych są wykorzystywane w leczeniu padaczki? Najpowszechniej stosowany i najlepiej opisany jest hormon adrenokortykotropowy (ACTH). W Stanach Zjednoczonych podaje się naturalny preparat ACTH, w Europie – syntetyczny analog ACTH_1-24. Wciąż nie jest znany mechanizm działania ACTH. Jedną z hipotez jest działanie przeciwzapalne poprzez swoiste dla melanokortyn (a więc i ACTH) receptory, w tym głównie MC1R i MC3R.

Pozostałe glikokortykosteroidy stosowane w padaczce to prednizon, prednizolon oraz metyloprednizolon.

W 2010 r. grupa ekspertów opublikowała wytyczne diagnostyki i leczenia napadów skłonów na podstawie wiarygodnych danych z piśmiennictwa. Ustalono, że ACTH powinien być lekiem pierwszego rzutu u wszystkich pacjentów z napadami skłonów, z wyjątkiem chorych na stwardnienie guzowate (tu leczeniem z wyboru jest wigabatryna). Iniekcje ACTH powinny być podawane w pełnej dawce przez około 2 tygodnie (różne, niejednoznaczne schematy dawkowania, codziennie, co drugi dzień, brak zaleceń odnośnie do dawek), a następnie stopniowo odstawiane. Ważne, aby decyzji o rozpoczęciu podawania ACTH w przypadku napadów skłonów nie odwlekać. Celem leczenia nie jest redukcja liczby napadów, a uzyskanie całkowitej remisji (zasada „wszystko albo nic”).

Wśród działań niepożądanych związanych z leczeniem kortykosteroidami należy wymienić m.in. podwyższanie ciśnienia tętniczego, wywoływanie zmian skórnych o typie trądziku, bóle brzucha, wzmaganie apetytu, sprzyjanie hiperglikemii, zwiększanie podat...