Wstęp

Nadmiar spożywanych kalorii niebilansowany wydatkiem energetycznym prowadzi do rozwoju otyłości. Otyłość brzuszna ma związek z insulinoopornością, podstawową składową zespołu metabolicznego. Na zespół metaboliczny składa się kilka czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, w tym stan przedcukrzycowy lub rozwinięta cukrzyca typu 2.

Cukrzyca typu 2 i pozostałe elementy zespołu metabolicznego to poważne wyzwanie medyczne w XXI w. i narastający problem w krajach wysokorozwiniętych. Nie tylko przyspieszają one rozwój miażdżycy, ale także pogarszają przebieg chorób sercowo-naczyniowych i należą do najistotniejszych czynników niekorzystnych rokowniczo. Najczęstszą przyczyną zgonów chorych na cukrzycę są choroby sercowo-naczyniowe, bezpośrednio związane m.in. z powikłaniami makro- i mikroangiopatycznymi hiperglikemii, nadciśnieniem tętniczym i dyslipidemią, czyli elementami zespołu metabolicznego.

Definicje

Cukrzyca

Podstawą rozpoznania cukrzycy są objawy hiperglikemii i nieprawidłowe stężenie glukozy w surowicy (tab. 1). Do głównych objawów należą:

• wzmożone pragnienie
• zmniejszenie masy ciała
• poliuria
• nawracające infekcje.
  
  

Za kryteria biochemiczne przyjęto:

• stężenie glukozy na czczo po ośmiogodzinnej przerwie nocnej ≥126 mg/dl (7,0 mmol/l)
• stężenie glukozy 2 godziny po obciążeniu 75,0 g glukozy ≥200 mg/dl (11,1 mmol/l)
• stężenie glukozy w przygodnym oznaczeniu >200 mg/dl (11,1 mmol/l) u osoby z objawami klinicznymi cukrzycy.

Zespół metaboliczny

Definicje zespołu metabolicznego (ZM) zmieniały się w ciągu ostatnich lat. Najczęściej stosowane w praktyce klinicznej są dziś dwie definicje, opracowane przez International Diabetes Federation (IDF) oraz National Cholesterol Educational Program – Adult Treatment Panel III (NCEP ATPIII). Kryteria rozpoznania zespołu metabolicznego według tych organizacji podają tabele 2 i 3.

Epidemiologia

Cukrzyca

Gwałtownie rosnąca liczba nowych przypadków cukrzycy oraz otyłości, zwłaszcza u osób młodych, zaczyna stwarzać problemy w krajach wysokorozwiniętych. Wyniki badania DECODE wskazują, że ryzyko zachorowania na cukrzycę w populacji europejskiej w ciągu całego życia wynosi 30-40%.

Liczba przypadków cukrzycy typu 2, nieprawidłowej glikemii na czczo (IFG – impaired fasting glycaemia) i nieprawidłowej tolerancji glukozy (IGT – impaired glucose tolerance) zwiększa się z wiekiem. W populacji chorych po 70 r.ż. przeważają kobiety, choć IFG częściej występuje u mężczyzn.

Dziś na świecie na cukrzycę choruje prawie 200 mln osób. Szacunkowe prognozy na rok 2030 przewidują wzrost liczby chorych do 330-500 mln. Niezwykle istotne jest to, że prawie połowa przypadków cukrzycy typu 2 pozostaje nierozpoznana. W Polsce wedł...