Wstęp

Ciąża jest okresem, w którym każdy narząd i układ modyfikują swoją czynność, tak aby stworzyć optymalne warunki dla rozwijającego się płodu. Również układ endokrynny ulega ogromnym zmianom adaptacyjnym. W czasie tych kilku miesięcy równocześnie:

• zmienia się czynność gruczołów dokrewnych matki
• powstają gruczoły dokrewne płodu, które osiągają zdolność do syntezy hormonów
• dochodzi do sekrecji hormonów steroidowych i białkowych przez ogromny, największy u człowieka gruczoł wewnątrzwydzielniczy – łożysko
• w wyniku towarzyszących ciąży procesów immunoregulacyjnych słabnie aktywność chorób autoimmunologicznych, także gruczołów dokrewnych.
  
  

Za prawidłowy rozwój ciąży, wzrost macicy, niskie napięcie spoczynkowe i brak skoordynowanych skurczów do momentu porodu odpowiadają bardzo wysokie stężenia estrogenów i progesteronu. We wczesnej ciąży głównym ich źródłem jest ciałko żółte, zaś od drugiej połowy I trymestru – łożysko.

Problemy specyfiki zaburzeń poszczególnych narządów wydzielania wewnętrznego w okresie ciąży omówiono w osobnych rozdziałach. W tym rozdziale zostaną omówione podstawowe zagadnienia związane z endokrynologią przebiegu ciąży.

Ciałko żółte jako gruczoł wydzielania wewnętrznego

Dla zagnieżdżenia się zarodka istotne są stężenia estrogenów i progesteronu (produkowanych przez ciałko żółte) oraz interakcje międzykomórkowe między zarodkiem i doczesną. W ciągu 1-2 dni po implantacji, w czasie różnicowania się zewnętrznej warstwy zarodka w kierunku komórek prekursorowych trofoblastu, rozpoczyna się synteza ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (hCG – human chorionic gonadotropin) – białka o strukturze podobnej do hormonu luteinizującego (LH – luteinizing hormone), stymulującego czynność hormonalną ciałka żółtego. Dzięki tej stymulacji ciałko żółte nie zanika po ok. 12 dniach, tak jak w cyklach niezakończonych zapłodnieniem, tylko przekształca się w ciałko żółte ciążowe, które produkuje:

• hormony steroidowe – estrogeny, progesteron i 17-hydroksyprogesteron (w I trymestrze)
• hormony białkowe – relaksynę i proreninę (do końca ciąży).