Wstęp

Cykl płciowy to powtarzające się cyklicznie zjawiska przygotowujące ustrój kobiety do podjęcia funkcji rozrodczych. W cyklu w jajniku dochodzi do:

• wytworzenia komórki jajowej (funkcja germinatywna jajników)
• wydzielania hormonów (funkcja hormonalna jajników).
  
  

Pęcherzyki jajnikowe rozwijają się w dwóch fazach:

• niezależnej od gonadotropin – pod kontrolą czynników miejscowych, od pęcherzyków zawiązkowych do antralnych
• pod kontrolą gonadotropin.
  
  

W fazie gonadotropowozależnej przebieg cyklu nadzorują:

• gonadoliberyna podwzgórzowa regulująca wydzielanie gonadotropin (GnRH – gonadotropin releasing hormone)
• gonadotropiny: hormon luteinizujący (LH – lutenizing hormone) i hormon folikulotropowy (FSH – follicle stimulating hormone), odpowiadające za
  • rozwój pęcherzyka w fazie gonadotropowozależnej
  • wydzielanie estradiolu
  • dokończenie dojrzewania komórki jajowej
  • owulację
  • powstanie ciałka żółtego
  • utrzymanie produkcji progesteronu i estradiolu przez ciałko żółte
• estradiol, który odpowiada za proliferację błony śluzowej w jamie macicy
• progesteron, który przygotowuje błonę śluzową do zagnieżdżenia jaja płodowego.
  
  

Wiedza o mechanizmach regulujących cykl płciowy nie ma już dziś tylko charakteru teoretycznego. Pozwala nie tylko rozumieć zjawiska zachodzące w cyklu miesiączkowym i rozpoznawać poszczególne jego fazy, ale i stosować w leczeniu niepłodności metody rozrodu wspomaganego medycznie (np. pozaustrojowe zapłodnienie w cyklach hiperstymulowanych, dojrzewanie in vitro komórek jajowych, kriokonserwacja jajnika, kriokonserwacja komórek jajowych). Podstawą zrozumienia i interpretowania zjawisk towarzyszących fizjologicznym procesom rozrodczym i zaburzeń w funkcjonowaniu układu rozrodczego oraz zasad współczesnego leczenia jest poznanie procesów rozwojowych i mechanizmów regulujących funkcję podwzgórza, przysadki i jajnika oraz zmian zachodzących w macicy w cyklu miesiączkowym.

Rozwój embrionalny osi podwzgórzowo-przysadkowo-jajnikowej i żeńskich narządów płciowych

Embriologia neuronów wydzielających GnRH

Pochodzenie neuronów wydzielających GnRH różni się od pochodzenia neuronów produkujących inne czynniki uwalniające hormony przysadkowe. Neurony wydzielające GnRH pochodzą z komórek progenitorowych z płyty węchowej w zawiązku nosa. Migrując wraz z neuronami węchowymi, przechodzą przez kość sitową do przodomózgowia. Neurony węchowe tworzą opuszkę węchową, a neurony wydzielające GnRH umiejscawiają się głównie w jądrze łukowatym i w polu przedwzrokowym. Za pomyślny przebieg migracji i rozwój neuronów odpowiada wiele cząsteczek adhezyjnych regulujących przemieszczanie się i wydłużanie neuronów. Migracja kończy się około 8 tygodnia ciąży.