Wstęp

W męskim układzie rozrodczym można wyróżnić takie narządy jak: jądra, najądrza, nasieniowody, pęcherzyki nasienne, gruczoł krokowy, prącie. Ich rola w procesie rozrodu jest różna, ale naturalny, niewspomagany udział w rozpoczęciu ciąży wymaga prawidłowego funkcjonowania każdego z nich. W artykule zawarto podstawowe wiadomości na temat budowy i funkcjonowania męskich narządów rozrodczych, koncentrując się na mechanizmach regulacyjnych.

Jądra

Jest to parzysty narząd zlokalizowany w mosznie, poza jamą brzuszną. Średnie wymiary zewnętrzne jądra wynoszą 4,5 x 3 x 2,7 cm. Średnia objętość to 15-18 ml. Jądro otoczone jest osłonką białawą – mocną warstwą tkanki łącznej. Jest zagłębione w kieszonce otrzewnej trzewnej. Lewe jądro jest zwykle niżej położone w mosznie niż prawe.

Struktura wewnętrzna

Kompartmenty morfologiczno-funkcjonalne

W obrębie jądra można wyróżnić dwa kompartmenty morfologiczno-funkcjonalne:

• pierwszy, złożony ze śródmiąższu położonego między kanalikami krętymi, związany jest z funkcją hormonalną jądra; część śródmiąższowa składa się z luźnej tkanki łącznej, zawierającej naczynia krwionośne i limfatyczne oraz wiele typów komórek, wśród których podstawowa jest komórka Leydiga. Część śródmiąższowa obejmuje ok. 20% objętości jądra
• drugi to kompartment generatywny, podzielony na ok. 300 zrazików, z których każdy zawiera 1-4 kanalików krętych; pojedynczy kanalik kręty ma ok. 75 cm, czyli ich łączna długość to 750 m w każdym jądrze. Łączą się one w 20-25 kanalików prostych (sieć jądra), a następnie jako kanaliki wyprowadzające przechodzą przez osłonkę białawą do głowy najądrza.

Unaczynienie i unerwienie

Krew tętnicza dopływa do jąder przez tętnice jądrowe odchodzące od aorty brzusznej poniżej tętnic nerkowych. Krew żylna odpływa ze splotu wiciowatego przez 8-10 żył łączących się w żyły jądrowe, z których prawa uchodzi do żyły głównej dolnej, lewa do żyły nerkowej lewej. Chłonka odpływa do węzłów lędźwiowych.

Unerwienie jądra pochodzi z nerwów współczulnych wychodzących ze splotów aortalnych i nerkowych, drogi dośrodkowe prowadzą do ośrodków w rdzeniu kręgowym na wysokości Th10-12 i L1-2 (projekcja bólu – w śródbrzuszu i podbrzuszu).

Rozwój

Powstawanie jądra jest kontrolowane genetycznie. Ekspresja genu SRY na chromosomie Y kieruje pierwotną gonadę w kierunku rozwoju jądra.

Zstępowanie jąder

Sens ewolucyjny

Przesunięcie męskiej gonady do moszny w świecie zwierzęcym jest unikalne i występuje jedynie u ssaków (są też wyjątki, np. słoń). Zwykle ważne narządy są umiejscowione głęboko (np. jajniki). Z punktu widzenia uwarunkowań ewolucyjnych najbardziej p...