Wpływ wieku na wchłanianie wapnia

Ilość wapnia wchłanianego z przewodu pokarmowego do przestrzeni pozakomórkowej stanowi wypadkową podaży wapnia w diecie i efektywności absorpcji jelitowej. Pomiędzy 35 a 75 r.ż. średnia podaż wapnia w diecie zmniejsza się o około 10%. To konsekwencja zmniejszenia ilości przyjmowanego pożywienia i procentowej zawartości wapnia w wyniku jakościowych zmian w diecie.

Bierne i czynne wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego

Wapń jest wchłaniany z przewodu pokarmowego w sposób bierny i czynny. Biernie wchłania się do 10% wapnia dostarczonego do przewodu pokarmowego, dlatego proces ten jest wystarczający jedynie u osób z dietą bogatowapniową (>1000 mg/24 h). Jeżeli ilość wapnia w diecie jest niższa, dla zapewnienia prawidłowej homeostazy wapniowej konieczne jest aktywne wchłanianie wapnia. Proces ten stymuluje bezpośrednio 1,25(OH)₂D, działająca za pośrednictwem swoistego receptora (VDR – vitamin D receptor) na komórkach jelita cienkiego (szczególnie istotny jest wpływ kalcytriolu na syntezę białka transportowego dla wapnia – kalbindyny CaBP-9k – pośredniczącego w transporcie wapnia przez enterocyty). Pod wpływem witaminy D u osób młodych wchłanianie wapnia z pokarmu zwiększa się z ≤10% do nawet 50-60%. W warunkach fizjologicznych w znacznym stopniu uniezależnia to homeostazę wapniową od zmian zawartości wapnia w pożywieniu i zapewnia dostateczną jego podaż nawet w stanach deficytu.

Upośledzenie wchłaniania wapnia w procesie starzenia

Efektywność jelitowego wchłaniania wapnia pogarsza się wraz ze starzeniem. Są jednak rozbieżności w ocenie skali tego zjawiska – wynikają one głównie z różnic w metodyce badań (ocena bilansu wapniowego, badania perfuzji jelitowej, testy wchłaniania radioaktywnego izotopu ⁴⁵Ca).

Wśród przyczyn pogarszania się wchłaniania wapnia w jelitach wymienia się wynikające ze starzenia:

• stopniowo coraz słabsze działanie biologiczne kalcytriolu
• bezkwaśność soku żołądkowego
• bezwzględny niedobór 1,25(OH)₂D.

Osłabienie działania kalcytriolu

• U starzejących się ludzi wzrostowi stężenia 1,25(OH)₂D w surowicy nie towarzyszy adekwatny wzrost wchłaniania jelitowego ani stężenia wapnia w surowicy.
• Między 20 a 80 r.ż. o około 30% spada zawartość VDR w błonie śluzowej dwunastnicy.
• Niedobór estrogenów u kobiet po menopauzie zmniejsza gęstość VDR w enterocytach. Efekt ten może odwracać leczenie substytucyjne.