Wstęp

Leczenie operacyjne guzów okolicy skrzyżowania wzrokowego, a szczególnie czynnych hormonalnie gruczolaków przysadki, wymaga szczegółowej wiedzy anatomicznej, znajomości patofizjologii operowanych nowotworów oraz dużego doświadczenia. Istnieje istotna statystycznie zależność między wynikami leczenia operacyjnego i częstością powikłań a liczbą operacji przeprowadzonych przez chirurga. Skuteczne leczenie nowotworów tej okolicy jest możliwe pod warunkiem dobrej stałej współpracy neurochirurgów z ośrodkami endokrynologicznymi, gdzie jest prowadzona diagnostyka przedoperacyjna i pooperacyjna (hormonalna, radiologiczna i okulistyczna). Jedną z przyczyn coraz skuteczniejszego leczenia guzów przysadki w referencyjnych ośrodkach neurochirurgicznych jest wykonywanie operacji przezklinowych.

Informacje podstawowe

Anatomia chirurgiczna kości klinowej, podwzgórza i przysadki

Podwzgórze

Podwzgórze jest brzuszną częścią międzymózgowia. Składa się ono z istoty szarej pokrywającej dno i ściany boczne komory III, ciał suteczkowatych, guza popielatego wraz z lejkiem i tylnym płatem przysadki oraz skrzyżowania wzrokowego. Wyróżnia się części podwzgórza:

• boczną
• przyśrodkową.
  
  

Granicę między nimi stanowią sklepienie oraz pęczek suteczkowo-wzgórzowy.

W skład części bocznej podwzgórza wchodzą pole przedwzrokowe boczne i pole podwzgórzowe boczne, którego pobudzenie wyzwala chęć spożywania pokarmów, a jego zniszczenie wywołuje objawy niedożywienia lub anoreksji.

Część przyśrodkowa podwzgórza, ograniczona bruzdą podwzgórzową, jest położona w sąsiedztwie komory III mózgowia i została anatomicznie podzielona na cztery okolice. Są to:

• okolica przedwzrokowa
• okolica nadwzrokowa
• okolica guzowa
• okolica suteczkowa.

Przysadka

Przysadka (ryc. 1) leży na brzusznej powierzchni międzymózgowia, poniżej skrzyżowania wzrokowego. Z guzem popielatym łączy się lejkiem (szypułą przysadki). Jej masa u dorosłego mężczyzny wynosi ok. 500 mg, u kobiet w ciąży oraz wieloródek dochodzi do 1 g. Wymiary przysadki są zróżnicowane: jej szerokość wynosi 12-15 mm, a wymiar przednio-tylny ok. 8 mm. Górny zarys przysadki niekiedy jest uwypuklony w okolicy szypuły.

Przysadka znajduje się na podstawie mózgowia w owalnym zagłębieniu trzonu kości klinowej zwanym siodłem tureckim. Przednie ograniczenie siodła tureckiego stanowi guzek siodła, a tylne grzbiet siodła oraz parzyste wyrostki pochyłe tylne. Pomiędzy n...

Naczynia przysadki

Przysadkę unaczyniają trzy pary tętnic: tętnice przysadkowe dolne i dwie pary tętnic przysadkowych górnych. Tętnice przysadkowe dolne stanowią główne zaopatrzenie odżywcze płata przedniego i płata tylnego. Krążenie regulacyjne (odpowiedzialne za d...