Definicje wola

Definicja WHO

Według kryteriów WHO z 1960 r. wolem określa się tarczycę, której płaty boczne są większe niż paliczek końcowy kciuka osoby badanej. Objętość tarczycy przekracza w tych przypadkach u kobiet 18-20 ml, a u mężczyzn 25 ml. Jest to obowiązująca międzynarodowa definicja wola.

Definicja tradycyjna polska

Zgodnie z tą definicją wole obejmuje cztery różne stany:

• powiększenie tarczycy

oraz

• ektopię tarczycy (czyli jej brak w miejscu fizjologicznym i obecność w innym miejscu, np. wole językowe, wole sercowe)
• odszczepienie tarczycy, czyli obecność tarczycy w miejscu fizjologicznym oraz typowych dla niej struktur w innym miejscu (np. wole odszczepione będące elementem potworniaka w jajniku)
• obecność jednego lub wielu guzów tarczycy stwierdzanych palpacyjnie lub co najmniej jednej zmiany ogniskowej o średnicy >1 cm wykrytej ultrasonograficznie (patrz rozdział „Choroba guzkowa tarczycy”), niezależnie od wielkości tarczycy.

Klasyfikacja

Wole klasyfikuje się:

• w zależności od budowy – jako miąższowe (proste) lub guzkowe
• w zależności od czynności tarczycy – jako:
  • nietoksyczne (obojętne)
  • toksyczne (nadczynne)
  • (najrzadziej) przebiegające z niedoczynnością tarczycy
• w zależności od częstości występowania jako:
  • sporadyczne – jeśli występuje u <5% dzieci między 6 a 14 r.ż., co dotyczy populacji dostatecznie zaopatrzonej w jod
  • endemiczne – jeśli częstość występowania w populacji między 6 a 14 r.ż. przekracza 5% (definicja mająca na celu odrożnienie wola sporadycznego od endemicznego opiera się na badaniu dzieci w wieku szkolnym).

Epidemiologia

• Głównym czynnikiem etiologicznym wola obojętnego endemicznego jest niedobór jodu. Dziś w dobie prawidłowej profilaktyki jodowej niedobór ten nie dotyczy krajów rozwiniętych, obejmuje natomiast centralną Afrykę, górskie tereny Azji, Andy, środkową część Ameryki Południowej, Indonezję, Nową Gwineę.
• Na obszarach dostatecznej podaży jodu (w tym w krajach prowadzących prawidłową profilaktykę jodową) zdarzają się przypadki wola obojętnego sporadycznego.
• Stopień niedoboru jodu w danej populacji koreluje z częstością występowania wola i kretynizmu endemicznego (występuje na terenach ciężkiego niedoboru jodu, rozwija się w okresie życia płodowego, rozróżnia się dwie postaci: obrzęk śluzakowaty i neurologiczną. Objawy postaci neurologicznej to m.in. upośledzenie umysłowe, głuchoniemota, różne objawy piramidowe i pozapiramidowe).
• Do 1997 r. Polska należała do obszarów endemii wola, przy czym na przeważającym obszarze kraju niedobór był umiarkowany, tylko w pasie nadmorskim lekki. W Polsce nie obserwowano ciężkich konsekwencji niedoboru jodu, takich jak niedoczynność tarczycy, kretynizm endemiczny czy zaburzenia okołoporodowe.