Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Wielka Interna. Gastroenterologia” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Zmiany urazowe i ciała obce w odbytnicy

Piotr Narbutt, Adam Dziki

Wstęp

Zmiany urazowe odbytnicy mogą być skutkiem:

  • urazów przenikających
  • tępych urazów krocza
  • tępych urazów brzucha
  • złamań w obrębie miednicy.


Powstają również w następstwie jatrogennego uszkodzenia podczas badań endoskopowych, radiologicznych czy zabiegów operacyjnych. Do uszkodzeń może także dochodzić w wyniku praktyk lub przestępstw seksualnych.

USZKODZENIA odbytnicy powstałe w wyniku urazów przenikających

Epidemiologia

Śmiertelność w urazach odbytnicy była niegdyś bardzo wysoka: przed pierwszą wojną światową przekraczała 90%, potem zmniejszyła się do 67%. W czasie drugiej wojny światowej odnotowano jej dalszy spadek do 30%. I chociaż w kolejnych konfliktach zbrojnych (Korea, Wietnam) odnotowano spadek śmiertelności do 15%, to ostatnie konflikty (Irak) wykazały, że jest znacznie większa, rzędu 29%. A więc urazy te stanowią bardzo poważny problem kliniczny.

Rozpoznanie

Podejrzenie uszkodzenia odbytnicy powinny nasuwać przenikające rany dolnych powierzchni brzucha, miednicy i krocza, szczególnie jeśli uszkodzone są kości miednicy. U takiego chorego należy przeprowadzić badanie:

  • brzucha
  • miednicy
  • zewnętrznych narządów płciowych
  • okolicy krocza.


Podstawą jest badanie palcem przez odbyt. Często jedynym objawem uszkodzenia odbytnicy jest obecność krwi na palcu podczas badania.

Dodatkowe badania to:

  • proktosigmoidoskopia
  • przeglądowe zdjęcie rentgenowskie jamy brzusznej i miednicy wykonywane zwykle z podaniem wodnego kontrastu do odbytnicy
  • tomografia komputerowa
  • cystourografia.


W razie niezidentyfikowania uszkodzenia obowiązuje uważna, co najmniej 24-godzinna obserwacja chorego z powtarzanymi badaniami fizykalnymi i laboratoryjnymi.

Leczenie

W przypadku identyfikacji uszkodzenia odbytnicy postępowanie zależy od:

  • stanu ogólnego chorego
  • urazów innych narządów
  • czasu, jaki upłynął od momentu urazu
  • lokalizacji uszkodzenia
  • rozległości uszkodzenia
  • stopnia zanieczyszczenia okolicznych tkanek
  • stopnia zanieczyszczenia otrzewnej.

Leczenie chorego we wstrząsie

W przypadku ciężkiego stanu ogólnego, wstrząsu hipowolemicznego, objawiającego się kwasicą, hipotermią i zaburzeniami krzepnięcia, leczeniem z wyboru jest metoda zwana damage control.