Wstęp

Do najczęściej występujących i rozpoznawanych nieswoistych zapaleń jelit należą: wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroba Leśniowskiego-Crohna. Rzadkie choroby zapalne jelita grubego obejmują zapalenia mikroskopowe jelit, zapalenie jelita wyłączonego z pasażu, endometriozę, zapalenie chemiczne i polekowe, zapalenie kątnicy, głębokie torbielowate zapalenie, odmę pęcherzykową jelit oraz malakoplakię. O części z nich mamy dane epidemiologiczne, inne występują tak rzadko, że znamy je tylko z doniesień kazuistycznych. Choroby te charakteryzuje olbrzymia różnorodność obrazów klinicznych, przebiegu i rokowania.

Mikroskopowe zapalenie jelita grubego

Mikroskopowe zapalenie jelita grubego (microscopic collagenous and lymphocytic colitis) przebiega z wodnistą biegunką. Charakteryzuje się obecnością zmian mikroskopowych przy braku zmian endoskopowych i radiologicznych. Wyróżniamy zapalenie kolagenowe i limfocytowe. W zależności od badanej populacji zapadalność na kolagenowe zapalenie wynosi 1,1-5,2/100 tys. rocznie, na limfocytowe zaś 3,1-5,5/100 tys. rocznie. Zapalenie kolagenowe częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn (1:3-10), zwłaszcza po 60 r.ż. Częstość zapalenia limfocytowego wzrasta z wiekiem jednakowo u obu płci.

Patogeneza

Przyczyny i patogeneza nie są do końca poznane. Nie zidentyfikowano specyficznych alergenów pokarmowych ani czynników infekcyjnych odpowiedzialnych za rozwój choroby. W przypadku kolagenowego zapalenia bierze się pod uwagę następujące przyczyny:

• dysregulację immunologiczną (choroba występuje częściej u osób z chorobami autoimmunologicznymi)
• działanie kwasów żółciowych i toksyn bakteryjnych obecnych w świetle jelita (stosowanie cholestyraminy i metronidazolu oraz ileostomia powodują ustąpienie objawów klinicznych i zmian mikroskopowych)
• nieprawidłowy metabolizm kolagenu z odkładaniem kolagenu typu I i II wskutek zaburzeń odnowy komórkowej i dojrzewania fibroblastów
• nieprawidłową funkcję mastocytów
• wyciek białek osocza przez naczynia krwionośne, pobudzający rozplem kolagenu (jak w angiopatii cukrzycowej lub nadciśnieniowej)
• nieprawidłową syntezę tlenku azotu prowadzącą do zapalenia oraz zaburzeń motoryki jelita
• leki (niesteroidowe leki przeciwzapalne, symwastatyna, lansoprazol, omeprazol, esomeprazol, tyklopidyna).

W przypadku zapalenia limfocytowego rozważana jest też hipoteza zaburzeń immunologicznych. Należy brać pod uwagę także wpływ leków. W literaturze światowej opisano przypadki mikroskopowego zapalenia jelita po niesteroidowych lekach przeciwzapalnyc...