Wstęp

Ściany jamy brzusznej, w tym ściana górna (przepona), zbudowane są z mięśni, struktur łącznotkankowych i otrzewnej. W wyniku zaburzeń rozwojowych w ścianach jamy brzusznej mogą powstawać ubytki, które stają się wrotami przepuklin powstających w okresie zarodkowym i płodowym oraz po urodzeniu. Leczeniem z wyboru większości przepuklin wrodzonych jest zabieg chirurgiczny, którego typ i zakres uwarunkowane są rodzajem i miejscem ubytku ściany brzucha (wrotami przepukliny), budową ściany worka przepuklinowego oraz jego pojemnością i zawartością.

Podział

Przepukliny wrodzone dzieli się na wewnętrzne (przeponowe) i zewnętrzne (przedniej ściany brzucha). Do zewnętrznych przepuklin wrodzonych należą:

• wytrzewienie (gastroschisis)
• przepuklina pępowinowa (omphalocele)
• przepuklina pępkowa (hernia umbilicalis), która może też powstać po urodzeniu.

Wewnętrznymi przepuklinami wrodzonymi są przepukliny przeponowe, w których trzewia jamy brzusznej przemieszczają się do jamy klatki piersiowej:

• tylno-boczne
• zamostkowe
• przełykowe (rozworu przełykowego).

Zestawienie cech wrodzonych przepuklin zewnętrznych przedniej ściany brzucha przedstawia tabela 1, a wrodzonych przepuklin przeponowych – tabela 2.

Wrodzone przepukliny przedniej ściany brzucha

Rozwój zarodkowy ściany jamy brzusznej i jelit

Powstanie przepuklin wrodzonych jest skutkiem zaburzeń zachodzących podczas rozwoju zarodkowego (wytrzewienie i przepuklina pępowinowa) lub płodowego (przepuklina pępkowa). W pierwszym tygodniu po zapłodnieniu zygota dzieli się na komórki nazywane blastomerami, początkowo ściśle przylegające do siebie. Między blastomerami powstaje przestrzeń wypełniona płynem, a cały zarodek przyjmuje postać blastocysty. Blastomery na jednym z biegunów blastocysty tworzą tarczę zarodkową, w obrębie której tworzą się 2 warstwy komórek: zewnętrzna (ektoderma) i wewnętrzna (endoderma). Endoderma w dalszych etapach embriogenezy bierze udział w rozwoju jelita pierwotnego, będącego zawiązkiem ostatecznych struktur przewodu pokarmowego. W 2 tygodniu blastomery niewchodzące w skład tarczy zarodkowej otaczają blastocystę, tworząc trofoblast. Wewnętrzna warstwa trofoblastu utworzona jest przez mezodermę pozazarodkową. Trofoblast przekształca się następnie w kosmówkę i łożysko, dzięki którym zarodek zagnieżdża się w ścianie macicy. Równolegle z procesem zagnieżdżania w obrębie ektodermy pojawia się wypełniona płynem przestrzeń przekształcająca się w jamę owodni. Ektoderma stanowi dno jamy owodni. Po stronie brzusznej tarczy zarodkowej znajduje się również przestrzeń wypełniona płynem – pierwotny pęcherzyk żółtkowy. Jego sklepienie tworzy brzuszna powierzchnia tarczy zarodkowej, czyli endoderma. Pozostałe ściany pęcherzyka żółtkowego tworzy mezoderma pozazarodkowa.